Бай кейәү

Әлбиттә, күҙ төш­кәс, күңеленә хуш килгән ке­ше менән өйләнешеп, нужа ба­бай һуҙған икмәкте кимереү те­ләге ул заманда «без проблем» булған. Хәҙерге ҡыҙҙар, егетем аҡса таба белмәй, квартиры ла, машинаһы ла юҡ, тип, кейәүгә сығырға теләмәй. Ә егеттәр «Әсә­һен күр ҙә, ҡыҙын ҡос» тигән мә­ҡәлде яҡшы белә. Улар хәҙер­ге заман ҡыҙҙарын ҡосаҡҡа алырға бик атлығып бармай, алданып ҡуйыуҙарынан ҡурҡа. Кү­рәһең, улар үҙҙәре өсөн дә, ҡыҙ­ҙар өсөн дә, тәмәке, һыра алыр­­ға һәм уларҙы саунаға йө­рөтөргә аҡса еткерә алмам, тип ҡурҡа. Ә элек егеттең сәк­мә­не, саба­таһы, сә­ләмәтлеге булһа, башына кейерлек бүрке булмаһа ла, бай кеше менән үҙен тигеҙ тот­ҡан, сөнки дәрт-дарманы таш­ҡан. Кәләш алыу өсөн ҡалым түләрлек аҡсаһы булмаһа ла, һәр йәш егет олораҡтарға эйәрепме, үҙе генә булһа ла, күрше тирә-яҡ ауыл­дарға барыр­ға, ҡыҙ күҙләргә дәртләнеп тор­ған. Димселәргә лә эш етерлек бул­ған. Хәҙер иһә егеттәр генә түгел, димселәр ҙә ҡурҡаҡланды. Мин димләгән йәштәр бергә йәшәй алмаһа, ғәйепле булғым килмәй, тип ҡоттары оса. Ҡот осорлоҡ та шул, баҙар заманы ҡыҙҙарҙың нәф­сеһен бигерәк шаштырҙы. Егет ҡыҙға өйләне­шәйек тип тәҡдим яһаһа, ҡыҙ: «Ҡарауыл! Көсләй­ҙәр!» – тип ҡысҡыра. Егет, аҡсам – бер муҡса, тиһә, ҡыҙ, ярай өй­­­ләне­шеп ҡарайыҡ һуң, ти. Өй­ләнеш­кән осраҡта, контракт яҙыуҙы талап итә. Ә контрактта нимә генә юҡ! Ундағы бюрократик яҙмаларҙың күркәм өлгөлә­рен уҡыуҙан Хоҙай һаҡ­лаһын! Был «лото уйынында» бары ҡыҙ­ҙар ғына отасаҡ! Ә батша заманында лото уйындары бул­маған. Әммә сос йәштәр бә­хет­ле билет­ты үҙ аҡылдары ме­нән отҡан. Бы­на, әйтәйек, Та­һирҙы ғына алайыҡ. Ул Зөһрәнең Та­һи­ры түгел, әммә татлы теле, йылмайыуы менән тиҫтәләгән ҡыҙҙың һушын алыр­ҙай егет, бер ваҡытта ла юғалып ҡалмай. Тик атаһы һуғышта үлеп ҡалғас, әсәһе ярлы йәшәгәс, егеттең бүреге булмай. Әммә ул атаһы байыраҡ егеттәр менән дуҫлаш­ҡан, үҙе лә уларға ярҙам иткән. Бер ҡыш көнөндә Таһир, һыуыҡ­тар, бурандар булыр тип ҡурҡып ят­маған, бер дуҫының бүркен һорап алған да: «Алла бирһә, бирнәле ҡыҙға өйләнһәм, бүрек­тәрем күп булыр!” – тип, эш эҙ­ләйем, тигән булып, Иҙел аръя­ғына сығып киткән. Йөрөй торғас, Ташлыкүл ауылында ул күлдән һыу алып ҡайтып барыу­сы ҡыҙҙы осрата. «Бына – Хоҙай бүләк ит­кән яҙ­мышым», – тип уйлай. Бирәм ти­гән ҡолона, сы­ғарып ҡуйыр юлына, тип һамаҡ­лай ҙа, ҡыҙҙы туҡтата. Һыу эсере­үен һо­рай, шул арала татлы тел­ләнеп, исемен дә белә, үҙенекен дә әйтә. Сүкәйеп тулы силәктән һыу эсә лә, һыуыңды үҙем илтәм, тип, ай-вайына ҡуй­майынса, ҡыҙҙың күнәктәрен күтәреп ала. Таһир шулай итеп урта хәлле крәҫтиән ғаилә­һенә барып инә. Тапҡыр һүҙле, күҙ ҡарашта­ры янып торған уң­ған ҡыҙға егет мө­киббән китеп ғашиҡ була. Матур буй-һынлы Таһирға За­һиҙә­нең дә күҙе тө­шә. Була­саҡ кейәү ғаилә баш­лығы За­һиҙул­ла ҡартҡа ла оҡшай. Ул кейәүенә ваҡ-төйөк мә­шәҡәт­тәрен ыша­нып тапшыра. Егеттең баш­ҡарған эштәре үҙе­нә оҡша­ғас, ҡайны: «Йоланы белә­һең­дер, ке­й­әү, ай һа­йын килеп йөрө», – тип шарт ҡуя. Бер ай үткәс, Таһир, өс көндән ҡайтарып бирермен, тип икенсе иптәшенән бүрек алып тора. Уныһы теге­һенән дә шәберәк була. Иптәш­тәре алдында дәрә­жә­һе бермә-бер күтәрелгән Таһирҙың. Ул буласаҡ кәләше янында үҙен яҡшы яҡтан күрһәт­кән, тип, дуҫ­тары үҙҙәре иҫке бүрек кей­һәләр кейәләр, әммә өсөнсө, дүртенсе, бишенсе, алтынсы айҙарҙа ла, Таһирға яңы бүрек биреп торалар. Кейәү, яҙ еткәс, етенсе айҙа ла кәләше яны­на өр-яңы бүрек кейеп бара. Кейәү бай икән, тип уйлай За­һиҙулла ҡарт, ҡыҙыҡ­һыныуҙан, һүҙ юҡта, һүҙ булһын, тип:
– Кейәү, әллә бүректәрең бик күп инде? – тип һорай.
– Эйе, бар улар, ҡайһы саҡта ниндәйерәк бүректе кейергә тип буталам, – ти.
– Улай булғас ниңә өйләнмәй йөрөйһөң? – ти ҡарт.
– Бер йылдан һуң ғына рөхсәт булыр, тигәйнең бит, бабай, – ти кейәү балаҡай.
– Никах уҡытһаң, ете айҙан да рөхсәт була, – ти ҡарт, кәйеф­лә­неп. Изге маҡсат өсөн алда­шыуҙың гонаһы юҡтыр. Иллаһи!

Кәрим БУЛАТ.