Күршене генә алайыҡ. Сирбай тип йөрөтәләр уны. Тик байлығы юҡ. Ә бит Сирбай түгел, башы эшләһә, серегән бай булырға тейеш. Нисек кенә байыһын инде. Ошоғаса бер эш хаҡына тир түгә бит ул. Йә, ошо заманда, етмәһә заводта, юҡ-бар аҡсаға алданып йөрөп ят инде. Иҫем китә, аҡылым етмәй быға! Ҡатыны ла уҡытыусы ғына бит әле. Исмаһам, туған-ырыуҙарынан берәйһе булһа ла сауҙала эшләһә, йәки кәсеп итһә икән. Юҡ! Ә бит уларҙың ике йәш балалары бар. Өҫтәүенә, бына ошо иҫәр баш, ниндәйҙер спорт секцияһына йөрөй. Штанга күтәрә, тиҙәр. Бер көн янымдан иҫәнләшеп, ах та ух килеп, юртып үтеп бара ине, түҙмәнем:
– Күрше, ниндәй шатлығың бар, бер зарплатаға нисек шулай тимер-томор күтәреп, йүгереп йөрөргә мөмкин? – тип әйттем дә һалдым. – Былай аяҡ һуҙыуың да бар, – тип өҫтәп тә ҡуйҙым.
Иҫе лә китмәй:
– Байлыҡ артынан ҡыуып аяҡ һуҙғансы, һаулыҡ артынан ҡыуып аяҡ һуҙыу мәғәнәлерәк, – тигән булып, бүҫелеп сығырға торған беләк мускулдарын күрһәтеп, миңә ҡарап йылмая.
Һәләк итерһең был үгеҙҙе! Башҡа һөйләшеп торманым – эшемә ашыҡтым. Сирбай түгел бит мин, бушҡа тимер күтәреп, бушҡа йүгереп йөрөргә...
Подъезыбыҙҙа уның кеүек ахмаҡтар тағы ла бар. Беҙҙең өҫтә генә бер профессор тора. Институтта лекция уҡый. Ҡатыны ла шундай. Уныһы ла уҡыта икән. Доцент. Хәҙер берҙән-бер малайҙары ғалим булырға йыйына. Бына һиңә ғаилә?! Ғаилә түгел – ғиллә, өс ахмаҡ! Әҙәм көлкөһө бит уларҙың эш хаҡы. Шуға алданып йөрөйҙәр инде. Миндә уларҙағы ғилем тыңҡыслап тултырылған баш булһамы, белер инем нисегерәк бизнес яһарға. Аҡса күп булһа, сәйәхәттә йөрөп, бөтә донъяны биш ҡабат әйләнеп сығыр инем инде. Һигеҙ класлы белемем менән әле бар Рәсәйҙе бер итеп йөрөп ятам. Һуңғы биш-алты йылда ғына минең ҡулдан үткән әйберҙәрҙе иҫләһәң, моғайын, кәмендә йөҙ, какой йөҙ... мең вагон булыр ине, валлаһи. Ә улар? Йәй етһә, өсәүләшеп көс еткеһеҙ рюкзактар күтәреп алалар ҙа әллә ҡайҙа төрлө таштар йыйырға сығып китәләр. Инһәң, шуларҙы күрһәтеп, һөйләп бер булалар, әллә ниндәй ләззәт табалар. Ә йорттарындағы йыһаздарын әйтәйем инде… Тьфү!.. Хатта бер келәмдәре лә юҡ бит, һыуытҡыстары нух заманда һатып алынғандыр, моғайын.
Бер ингәндә яңы алып ҡайтҡан төрлө таштарын күрһәтә, ауыҙ һыуы ҡороп һөйләй генә башлағайны:
– Эй, Кирилл Константинович, ул таштарҙы ашап та, һатып та булмай, ни хәжәтемә улар, ә? – тинем дә ҡуйҙым.
Был һүҙемде күршем яратманы. Дөрөҫ һүҙ кемгә оҡшаһын инде.
– Һин, Зариф, бөтә әйберҙе аҡса менән иҫәпләмә, байлыҡ күңелдә, йөрәктә, башта булырға тейеш, – тигән була.
Ә миңә кеҫәләгеһе, йорттағыһы кәрәк. Әйҙә йөрө, баштағы, күңелдәге байлығыңа алданып, ғүмер буйы роюкзак күтәреп.
Беҙҙең подъездың беренсе этажында тағы ла бер ахмаҡ ҡарт бар. Заманында хәрби кеше булған, һуғышта ҡатнашҡан. Орден-миҙалдары түшенә һыймай, ә үҙе иҫәрҙең иҫәре инде. Нимә эшләй тип уйлайһығыҙмы? Ул тәҙрәләре эргәһендә сәскәләр үҫтерә. Аңлайһығыҙмы – сәскәләр. Кемгә хәжәт инде ул. Көнө-төнө шуларға һыу һибә, тәрбиәләй. Ә бит бер генә бөртөгөн дә һатмай, баҙарға алып бармай. Бына башһыҙ! Йәнәһе, әйҙә, кешеләр, балалар күреп ҡыуанһын. Ейәндәре килһә, уларҙы алып сыға ла әллә нимәләр һөйләй. Вәт, һантый! Ярай әле, йылғыр, ниндәй йүнсел кешеләр беҙҙең подъезда, тирә-яҡ йорттарҙа бар икән. Яңыраҡ тегенең сәскәләрен һыпырып-һыпырып алып киткәндәр ҙә баҙарға алып барып һатҡандар. Молодецтар, дөрөҫ эшләгәндәр! Исмаһам, кеҫәләре ҡалынайыр!
Бер көндө шул Шаһит тигән ҡарт менән һөйләшеп торҙоҡ. Уйлағандарымды тегегә әйттем дә бирҙем. Нимә һөйләй бит әле:
– Һин, энем, башта үҙеңде йәллә, – ти. – Донъяның байлығын йыйып бөтөп булмай. Ул бөтәбеҙҙән дә тороп ҡала. Тормошта намыҫлы, матур йәшәргә һәм шуны балаларға ла өйрәтергә кәрәк, йәнәһе...
Аңламайым, ҡайҙан табылып тора шундай һантый йәндәр, ахмаҡ баштар. Шулар менән ниндәй үҫеш, алға китеш булһын. Ярай әле дәүләтебеҙ быны дөрөҫ аңлай, беҙҙең кеүек булдыҡды йүнселдәргә таяна, улар хаҡында хәстәрлек күрә, мөмкинлектәр тыуҙыра. Кризис башланғас, Рәсәй аҡсаһының әһәмиәтен ҡайғыртып. Америка доллары, евролар хаҡы ныҡ күтәрелеп китмәһен, урыҫ юҡҡа сыҡмаһын тип, шәхси банктарҙың миллиардер хужаларына аҡса таратты ла ҡуйҙы. Йәнәһе, улар кәрәк саҡта ҡайтарып бирәсәктәр. Улар үҙ исеменә сит ил банктарына һалды ла ҡуйҙы. Бирмәгәс, тот ҡапсығыңды! Дәүләт һантыйлана тип, улар иҫкәртмәҫ инде.
Ә бына беҙҙең йорттарҙың ҡайһы берҙәрендә һаман да һантыйҙар йәшәүен дауам итә. Шуларға иҫ китә! Шайтан вәсвәсәһе ҡағылғандыр уларға!