Аҙым һайын аҡса һуралар

Ә хәҙер беҙгә көн аралаш банкыға барырға тура килә. Квартплата, кредит, штраф, ипотека... Ҡыҫҡа­һы, бөтә түләүҙәр ҙә банк аша үтә. Шунан ни эшләп банк бай булмаһын, ти. Уларҙың ултырған биналары ҙур, алтындан яла­тылған.
Һуңғы ваҡытта банк хеҙ­мәткәрҙәре бигерәк тә карточка менән түләүҙе хуп күрә. Оператор эргәһенә барып ултырып та өлгөр­мәйһең, уның иң беренсе һүҙе «здрасте» булһа, икенсеһе «как будете платить, с карты, да» тип йылмайып ҡаршы ала.
Бер көндө ҡыҙыҡ өсөн мин дә карта менән квартплата түләргә банкыға юлландым. Эре генә итеп оператор эргәһенә барып ултырыуым булды, ул:
– Как будете платить, с карты или наличными? – тине, йылмайып.
Мин дә эре генә:
– Конечно, с карты, – тинем. Быға хәтле бер ҙә карта менән түләгәнем юҡ ине. Үҙем эстән генә кар­там­дың кодын ҡабатлап ултырам. Ҡаушауҙан онотоп ҡуйыуым бар, тип бер ҡа­ғыҙ киҫәгенә яҙып та ал­ғайным. Уныһы иң кәрәк саҡта юҡ булды ла ҡуйҙы. Шулай ҙа башымда ҡалған бер нисә һанды йыйып, ҡәнәғәт кенә ҡиәфәт менән йылмайған булдым.
Бына бит ниндәй көнгә еттек, бөтә ерҙә техника, бөтә нәмә автоматлаш­тырылған. Бер яҡтан, ныҡ ҡыҙыҡ, был техника ти­гәндәре кешенән дә аҡыл­лыраҡ булып сыға түгелме?
Оператор түләүҙәрҙе компьютерға индереп тер­кәп бөткәс, шул хәтле хаҡ, шулай, тине. Әммә бер әтнәкәһе бар, карта менән түләгәс, 150 һум комис­си­я­һы бар тигәс, күҙем дүрт булды. Ә миндә үҙе­беҙ­ҙең банк картаһы булһа, комиссия әҙерәк алына икәнлеген дә аңлатып ҡуй­ҙы. «Һеҙ был хаҡты түләргә ризаһығыҙ­мы?.. » – тип ике күҙен тултырып миңә ҡа­раны.
Мин шунда уҡ:
– Юҡ!.. – тип ҡысҡы­р­ғанымды үҙем дә һиҙмә­йерәк ҡалдым. Ә икенсе яҡ­тан, ниндәйҙер эске тауыш, дөрөҫ эшләйһең, ниш­ләп һин уларға ай һайын 150 һум аҡса бүләк итергә тейешһең, улар былай ҙа бай, ана, күрмәй­һеңме ни, ниндәй биналар­ҙа ултыралар, ә һин нисә йыл эшләһәң дә һаман хәйерсе хәлендә йәшәй­һең?! – тигән шомло уй мейене уртаға ярып үтте.
– Юҡ, юҡ! Минең артыҡ аҡсам юҡ, – тип тегеләрҙән саҡ ысҡынып, сығып һыҙға­нымды үҙем дә һиҙмәй ҡалдым. Һеҙгә түләгәнсе ҡартлыҡ көнөмә тип ай һайын әҙерәк кенә булһа ла аҡса йыйыр инем әле, тип уйлап ҡуйҙым.
Һәр операция өсөн комиссия аҡсаһы алалар. Банк бер ҙә һине бушҡа хеҙмәт­лән­дермәй. Саҡ ҡына ҡул ҡы­быр­­латҡан­дары өсөн дә, ҡа­йырып тороп, комиссия ти­гән булып, исемен дә уйлап тапҡандар бит әле, күпмелер аҡсаны «һә» тигәнсе банк счётына күсереп тә ҡуялар.
Магазинға ингәндә лә карта менән түләһәң, күп­мелер процентын магазин үҙенә алып ҡала икән. Был улар өсөн бик отошло булһа ла минең кеҫәгә ныҡ һуға.
Карта мeнән түләүҙе баш­ҡаса ишеткем дә кил­мәне. Аҡсам картаға килеп эләгеү менән унда булған аҡсаны тотошлайы менән алып, үҙемдең кеҫәгә һалып ҡу­йыуҙы хуп күрәм. Карталағы аҡсаны шулер­ҙар ҙа үҙ исеменә тиҙ арала күсереп ҡуя ала. Икенсе яҡтан, картаны тығып яңылыш код йыйһаң, карта бер тәүлеккә кәртәләнә лә ҡуя. Шунан асылған ауы­ҙыңды ябырға ла онотоп тораһың да ҡалаһың. Минең менән дә шундай хәл булды.
Шулай итеп, был карта тигәндәре менән мин дуҫ­лаша алманым.

Л. ШАЯНОВА.

Фото: eghtesadonline.com