«Мин гел глаунай юлдан йөрөйөм»

Ветераныбыҙ тәүәккәл холоҡло, башкиҫәр рухлы, яндырай әҙәм. Һәр тотонғанын, үҙе әйтмешләй, «саң борҡотоп, ат өркөтөп» башҡарырға ярата, туҡһанын теүәлләһә лә, һис тә бирешергә теләмәй, өҙә баҫмаһа ла, теремек кенә ҡымғырлай. Әбейе лә уның холоҡ-фиғеленә өйрәнеп бөткән һәм күнгән. Шулай булмай тағы, етмеш йылдан ашыу бергә йәшәйҙәр. Һуңғы алған машинаһы сығынлаған аттай өҙлөкһөҙ бер яҡҡа тартһа ла, уны йүнәтергә ашыҡмай Рәхмәтулла, рулен уң яҡҡа шаҡара тартып елдерә. Мөлкәтенә дәүләт номеры һуғыуҙы ла үҙенсә ыңғай хәл итте – ал яҡҡа иҫке «Москвич»ыныҡын беркетте, артҡа уртансы «Жигули»ыныҡын таҡты. «Яттыҡы түгел, әүәле үҙемдең хәләл аҡсаға алғандарҙыҡы», – тип аңлатты ул был зирәк алымын эштең айышына төшөнөп етмәгән томаналарға. Яңыраҡ:
– Олатай, водитель танытмаң бармы ул? – тип һорарға йөрьәт иттем.
– Ә кәк же, һәр нәмәлә теүәл тәртип кәрәк. – Ҡарт белекле төҫтә һуҡ бармағын юғары күтәрҙе. – Һуғыш йылында алған дөкәминт күптән туҙып эшлектән сыҡҡас, хәҙер ветеран танытмаһын ғына ҡулланам. Юлда туҡтата һалып бармайҙар, борсоған хәлдә лә аҙаҡтан теге һөтимәр тоҡомоноҡолар, малай аҡтыҡтары, честь биреп тороп ҡала.
Күптән түгел бабайыбыҙ юлда ҡазалана биреберәк ҡуйҙы. Ауыл юлынан асфальтҡа сыҡҡан ерҙә ниндәйҙер иномаркаға барып бәрелгән. Уны «һөҙгән» «десятка» бирешмә­гән, ветераныбыҙ ҙа һин дә мин имен-аман. Юл хәрәкәте боҙолған ергә инспектор килә һалып еткән дә, бабайыбыҙға ғәйеп тағып:
– Иномарка ехала по главной дороге, Вы нарушили дорожное движение, – ти икән.
– Күреп торам, мосолман балаһыһың, бәс шулай икән, ниңә беҙ үҙебеҙсә, әсә телендә, аңлашмаҫҡа, аралашмаҫҡа тейеш?
– Так принято…
– Принято булһа, урыҫ менән – урыҫса, башҡорт менән башҡортса һөйләш. Беҙҙә ике дәүләт теле иҫәпләнә.
– Виноват, дед…
– Һәммәгеҙ ҙә ғәйеплеһегеҙ, минауатһығыҙ шул. Ниндәй гөрләп сәскә атҡан дәүләтте бөтөрөп, ошо хәлгә ҡалдырсәле! Баш китмәле енәйәт бит был!
– Дед, давайте по существу, – ти икән иномарка хужаһы.
– По существу булһа шул, атаң башын ҡарап миңә килеп бәрелдеңме? Күрмәйһеңме ни, мин килә ятам?! Һин миңә юл биреп, кеселекле баш эйеп, ихлас иҫәнләшеп ҡалырға обязан!
– Яңы ғына инспектор аңлатты бит, төп юлдан мин килгәс, һеҙ туҡтап үткәрергә бурыслыһығыҙ.
– Һин кем, Алланың ҡашҡа тәкәһеме? Көтөп тор, үткәрҙем ти үткәрмәй ҙә! Теләһә ниндәй әтрәғәләмдәр, бурҙар оло юлдан йөрөгән саҡта ветеран ниндәй йүнәлеште тоторға тейеш? Хаҡлыҡ һәм ғәҙеллек һуҡмағын! – тип янып киткән бабайыбыҙ. – Мин ғүмер баҡый глаунай юлды һайланым, унан һис ҡасан, ауыр шарттарҙа ла тайпылманым!
– Һуң, олатай, юл ҡағиҙәһендә шулай яҙыл­ған… – тип мығырҙай икән этеп алып барыуға бирешкән өлкән лейтенант.
– Fәҙеллек ҡағиҙәһен беҙ һуғыш яландарында ҡаныбыҙ менән яҙҙыҡ, бик беләһең килһә. Ул саҡта һин генә түгел, һинең атай-әсәйең дә тыумаған булғандыр әле. Хәҙер был иномаркалағы нарушителде ебәр, тот­ҡар­лама, мин уны ғәфү итәм, ә һин кисекмәҫтән район башлығына шылтыратып, техника саҡырт. Машинамды ҡараштырып, рәткә килтереп бирһендәр! Был маңҡа килеп бәрелгәйне, рулем дә бер яҡҡа тарта башланы, уны ла бер юлы көйләһендәр, сайпылған майҙы, түгелгән яғыулыҡты элекке кимәленә еткерһендәр, бына шу!
Ысынлап та, бер нисә көндән ремонтланған машинаһына ҡырын ята биреберәк ҡайтып төштө Рәхмәтулла бабай. Ана, ул урам тултырып саң борҡотоп килә ята. Сәләмәт кенә була күрһен инде, һайлаған һуҡмағында ла мажараһыҙ ғына йөрөһөн.

Таһир ҠОТОЕВ.

https://ye102.ru/articles/litra/2023-10-30/auyl-m-kt-re-ilen-r-him-itege-1205937?ysclid=lr8umcs2bm173722777