Рәлиф КИНЙӘБАЕВ ҺИН ГЕНӘ АЯҠҠА БАҪ, ҠӘҘЕРЛЕМ! Хикәйә Өсөнсө бүлек

Бында йыйыштырыу мәсьәләһе шулай ҡуйылған, һин уларҙың ҡасан кергәнен, ҡасан бурыстарын үтәп сыҡҡанын да һиҙмәй ҡалаһың. Мәрйәм ары йүгерҙе, бире йүгерҙе. Ярай, инглизсә аҙмы-күпме аңлаша. Үҙҙәре йәшәгән ҡаттағы өлкән генә ҡатынға төшөндөрөп бирә алды.
Ә бында һәр мөйөштә, һәр бүлмәлә видеокамера бар, барыһы ла, ус төбөндәге һымаҡ, күренеп тора. Бер сәғәт үттеме, юҡмы, Мәрйәм нимә булғанына төшөнөп тә өлгөрмәне, уғрыны, аҡсаһы, картаһы менән тотоп та килтерҙеләр. Уныһы ла әллә кем түгел, үҙебеҙҙең Рәсәйҙән килгән ҡатын икән. Ул, күҙен дә йомманы: “Эйе, алдым, юғалтып ҡуйыр, тип ҡурҡтым. Үҙемдә һаҡлап торорға булдым”, – тине лә ҡуйҙы. Изге ерҙә лә шундай хилаф эштәр ҡылына, намыҫһыҙ кешеләр осрап тора икән. Ошо хәлдән һуң Мәрйәм сумкаһын аҙ ғына ваҡытҡа ла ҡалдырһасы. Уның ҡарауы, дауаханала Мәрйәмгә айырыуса хөрмәт менән ҡарай башланылар. Тауыш күтәрмәне, йыйыштырыусыны эштән ҡыуыуҙарын талап итмәне, Изге ерҙең ифрат аҡыллы кешеләре донъя барлыҡҡа килгәндән алып илдән-илгә ҡыуылып йөрөгәндәрҙең, мохтаждарҙың хәлен яҡшыраҡ аңлай, миһырбанлыҡтың ҡәҙерен белә.
Аллаһы Тәғәлә Мәрйәмдең доғаларын ҡабул ҡылды, операция уңышлы тамамланды, хәҙер һөҙөмтәһен көтөргә генә ҡала. Сөнки шик бар, Русландың атаһы һүҙҙәрен һайлап торманы бит: “Һеҙҙе алдап, аҡсағыҙҙы һыпырып алып ҡайтарып ебәрәсәктәр”, – тип нисәмә көн иртәнән алып кискә тиклем ҡурҡытҡайны. Өлөшләтә генә булһа ла, хаҡлы булып сыҡты. Аҡсаларын урланылар, ләкин кире ҡайтарҙылар. Ә кисен операция яһаған табиптарҙың береһе килеп инде. Йә инде, донъяның тарлығын әйт! Өлкән йәштәге табип, Наум Самуилович, әлеге, үҙебеҙҙең Өфөлә уҡыған икән. Һис тә аҡса ғына көҫәп, мөмкин тиклем мулыраҡ “һауырға” тырышҡан кешегә оҡшамаған. Өсәүләшеп палатала ғына сәй эстеләр. Табип изге төйәгенә ҡайтһа ла, тыуған ерен һағына икән. Уҡыған, эшләгән йылдарын иҫкә төшөрөп, күҙҙәре йәшләнеп алды. Мәрйәм Наум Самуиловичтың ни өсөн табип һөнәрен һайлауы менән ҡыҙыҡһынды. Шат, күңелсәк табипты был һорау уйланырға мәжбүр итте.
“Сталин ғәйепле. Әгәр репрессиялар, шәхес культы булмаһа, мин тыумай ҡалыр инем, табиплыҡҡа ла уҡымаҫ инем, – тине, шулай ҙа, мут йылмайып, – атайым – урман эштәре белгесе, әсәйем – инглиз теленән тәржемәсе. Икеһе лә, юҡ ҡына сәбәп арҡаһында, лагерға барып эләккән. Шунда танышҡандар, “мыйыҡлы даһи” вафат булғас, ҡайтҡандар һәм өйләнешкәндәр. 1955 йылда мин тыуғанмын. Атайым шунда уҡ: “Минең улым табип буласаҡ! Мин уны, барыбер, табиплыҡҡа уҡытасаҡмын!” – тип һөйләнә башлаған. Ошо хыялы мине, мәктәпте тамамлағансы, оҙатып йөрөнө. Мин атайҙың теләгенә ҡаршы барманым. Өфөлә мединститут тамамлап, табип һөнәре алып сыҡтым. Бер тапҡыр ҙа үкенгәнем булманы, миңә атай теләген үтәү бик оҡшаны. Бер тапҡыр, яйы сыҡҡанда, атайымдан: “Ни өсөн минең кеше дауалаусы һөнәрен һайлауымды теләнең?” – тип һораным. “Сталин лагерҙарында булыу мине күп нәмәгә әҙер булырға өйрәтте”, – тип башланы атайым. Өләсәһе атайымды бәләкәй сағында кейем-һалым ямарға өйрәткән. Ошо һөнәр аҙаҡ атайыма лагерҙа саҡта аҙмы-күпме туҡ йәшәргә мөмкинлек биргән. Байыраҡ зэктарҙың кейем-һалымын, ашау хаҡына, ямаштырып биргән. Бик оҡшатҡандар. Хатта заказ менән күрше барактарҙан килгәндәр. Атайым әйтә: “Мин лагерҙа табиптарҙың нисек йәшәгәнен күреп, уларҙан көнләшә торғайным. Улар барҙа батша ла, король да кәрәкмәй лагерҙа. Лагерь шарттарында бындай һөнәр эйәләренә хөрмәт һәм ихтирам ҙурлығын күреп, донъя хәлен белеп булмай, улым, һинең табиплыҡҡа уҡыуыңды теләнем”.
Мәрйәм менән Русланды яҡташ табиптың