ҠЫҘҘАР ҘА, МАЛАЙҘАР ҘА...–2 Хикәйә. Өсөнсө бүлек.

Ринат үҙен ышаныслы тоя. Ул бит бәләкәй, уға кем иғтибар итһен? Ә был тоҡсайҙа нимә? Күстәнәс-маҙармы икән?..

Ә аҡса таба алманы. Әсәһе лә аҡса көтә. Әсәһе нимә әйтһен инде, Таһир еҙнәйеңә тағы бер барып ҡара, тип кенә өндәште. Ә Таһир бурысын ҡайтарырға һис тә ҡабаланмай.

Ринат адрес буйынса килеп, тәүҙә йортто урап сыҡты, бер аҙ ултырып хәл алған булды, тирә-яҡты күҙәтте, шунан һуң ғына ҡағыҙҙа күрһәтелгән фатирға йүнәлде. Ҡыңғырауға өс тапҡыр баҫыу менән, тимер ишек ауыр шығырҙап асылды, һәм һаҡал-мыйыҡлы бер баш күренде. Иң тәүҙә тирә-яҡты байҡаны, шикле бер нәмә лә күренмәгәс, тоҡсайҙы тартып алды, һәм ишек шығырҙап ябылды.

Бына һиңә мә, ҡара һаҡалтайҙы, рәхмәт тә әйтмәне! Малай йүгереп приютҡа ҡайтып китте. Иртәгәһен йәйәүләп баҙарға йүгергәндә ҡайнатма, тоҙло помидор, ҡыяр һатҡан әбей-һәбей янында туҡталды, хаҡтарын белеште, һис тә арзан түгел. Әбейҙәр хаҡты тота белә. Бына, бер һауыт ҡыяр – 150 тәңкә. Унауҙы килтереп һатһаң, мең ярым. Ә Ринатҡа дарыу һатып алырға 9200 һум кәрәк. Үткән-һүткән береһе лә буш ҡул менән йөрөмәй, нимә булһа ла һатып ала. Бәлки еҙнәһенә әйтеп ҡарарғалыр? Юҡ, туҙыныр ҙа китер. Йүнләп һөйләшә торған кешегә оҡшамаған.

Баҙарға килһә, йылмайып, Роман ағай көтөп тора:

– Ну, минең йәш дуҫым, бир әле биште, һин бит ҙур эш башҡарҙың! Кешегә һөйләп йөрөмә! Шым ғына, егеттәр генә башҡара торған эштәр була, һин беренсе һынауҙы уңышлы тапшырҙың, улым, ҡара уны, һаҡ бул! Дошмандар беҙҙән күҙ яҙлыҡтырмай. Миңә ярамай, мин – ситтән килгән кеше. Ә һин бында – хужа. Үҙеңде хужа итеп тот! –тине лә кеҫәһенән, ыһ та итмәй, 500 һум аҡса тотторҙо. Ринат шатлығынан ирҙе ҡосаҡлап алды:

– Рәхмәт, Роман ағай!

– Әле тағы буласаҡ. Көтөп йөрө, – тине Роман.

– Ә бөгөн эш бармы? – тип һораны малай.

– Һиңә эш һәр ваҡыт буласаҡ, улым, – тине тегеһе. – Әйҙә, бынау келәттең ошо мөйөшөн йыйыштырып ҡуй – 100 тәңкә һинеке. Етәме?

– Әлбиттә, етә. Малай, ҡыуанып, эшкә тотондо.

Эштәр бара, Ринат дәртләнеп, осоп-ҡунып йөрөй. Ул арала Роман ағайҙың заданиеһы буйынса тағы бер адрес буйынса барып килде. Иртәгә тағы бер нөктәне хеҙмәтләндерергә кәрәк. Ринат, берәү ҙә күрмәй, һиҙмәй, тип уйлай ине, һис тә улай булмаған икән шул. Ошонда “Сыйылдаҡ” ҡушаматлы бер егет бар. Үҙе Ринаттан күпкә өлкән. Кейенеп йөрөүенә ҡарағанда, эштән бигерәк, ошонда эшләгән кешеләрҙең, асарбаҡтарҙың йәшәү рәүеше ҡыҙыҡһындыра ине, шикелле. Килә лә:

– Һин кем әле? Исемең нисек? Бында ҡайҙан килеп эләктең? – тип төпсөшә башлай.

Бөгөн дә саҡырып алды ла:

– Һиҙеп торам, малай, һиҙеп торам. Бер ҙә йәшенә белмәйһең. Тамам Романдың көсөгөнә әйләндең дә ҡуйҙың. Ул ярата һинең һымаҡтарҙы. Ҡустым, һинең һымаҡтар – уның иң яратҡан ҡорбаны. Бына ит һаталар, күрәһеңме? Быҙау ите менән ҡарт һыйыр ите араһында айырманы беләһеңме? Белмәйһең. Ярай, төшөндөрәм. Юғиһә, минән башҡа аңлатыусы табылмаҫ. Быҙау ите ауыҙҙа эреп тора, тешең дә кәрәкмәй. Саф, хуш еҫле. Ә бына был ҡарт һыйыр донъяла нимә генә күрмәгән. Майы – һап-һары, ите – ҡаты. Уны сәйнәр өсөн, алмас булмаһа ла, тимер тештәр кәрәк. Һине әле ҡылған эштәрең өсөн, бер һоғоноуҙа йотоп ҡуясаҡтар. Шуның өсөн һине тоталар, белеп тор.

– Ағай, минән һеҙгә нимә кәрәк? – тип һорарға башы етте малайҙың.

– Һорауың миңә оҡшай, – тине ысынлап та сыйылдап. – Романдан алған хаҡтың яртыһын минең менән уртаҡлашаһың. Әгәр уртаҡлашмаһаң, ана, полицейский йөрөй, күрәһеңме? Барҙым, әйттем, төрмәгә ябып ҡуясаҡтар, үҫмерҙәр өсөн колонияға оҙатасаҡтар.

Ринатҡа ларекка ҡарбуз ташырға ҡушҡайнылар. “Эшем күп, аҙаҡ һөйләшербеҙ”, – тип китеп барҙы һәм шунда уҡ Роман эргәһенә кереп, “Сыйылдаҡ”тың уны ҡурҡытырға теләүе тураһында һөйләп бирҙе.

– Ҡара һин уны, – тине Роман аптыранып. – Мин уны эшләй, тип уйлаһам, ул бында мәғлүмәт йыйып йөрөй икән. Уның хаҡында әйткәйнеләр миңә, мәктәптән ҡыуылған, тип. Һин уға иғтибар итмә, бер сараһын күрербеҙ.

Сараһын күрҙеләр. Бер көн иртән килһә, Роман һәйбәт кенә кәйеф менән йөрөп ята. Ринатты күреп ҡалды ла:

– Кил әле бында, – ти. Ринат, эш ҡушалыр, тип эргәһенә барһа, – “Сыйылдаҡ”ты күрмәнеңме? – тип һораны.

– Юҡ, Роман ағай, күрмәнем, – тине малай тирә-яғын байҡап.

Бригадир малайҙы үҙенә тартты һәм һары тештәрен ыржайтып:

– Башҡа күрмәйәсәкһең, – тине һәм ҡурҡыныс итеп хахылдап, көлөп ебәрҙе. Ә кисен, таралышыр алдынан, малайҙарҙың нимәгәлер борсолоуына иғтибар итте Ринат.

– Әллә берәй нимә булдымы? – тип һораны ул.

– Һин ишетмәнеңме ни? – тине малайҙарҙың береһе. – Сыйылдаҡ һыуға батып үлгән.

– Унда нисек барып сыҡҡан ул?

– Бына шулай, көндәр һыуынғас, һыу инергә теләгән дә, һыуға сумған. Так что, алдыңды-артыңды ҡарап йөрө.

Ринат әлегә бәләкәй, ул һүҙҙең нимә хаҡында барғанын аңлап та бөтмәй. Һуңынан, иң аҙаҡҡы сиккә еткәс, уның үҫмер хәтерендә элек күргәндәре, ишеткәндәре, кисергәндәре, кино кадрҙары һымаҡ, күҙ алдынан үтеп китәсәк һәм ул шуға төшөнәсәк, өлкәндәр үҙҙәренең ҡомһоҙ ихтыяждарын ҡәнәғәтләндереү өсөн иң тәүҙә бер ҡатлыларҙы – ышанып, алданып барғандарҙы – файҙаланасаҡ, кәрәктәре бөтһә, шунда уҡ сығарып ташлаясаҡ һәм онотасаҡ, хатта бер ваҡытта ла иҫкә лә төшөрмәйәсәк.

Малай әле был хаҡта уйламай. Уның маҡсаты бер генә – уға тиҙерәк аҡса табырға һәм дауаханаға алып барырға кәрәк. Шуға Роман ағайҙың сираттағы заданиеһын ул ҡыуанып ҡабул итте һәм йүгерә-атлай билдәле адрес буйынса йүгерҙе. Ә күңелдәге калькулятор көндәрҙең кәмеүен һәм аҡсаның аҡрынлап артыуын күрһәтә. Аҡса аҡрын йыйыла. Әле – 2300 һум. Тағы ла 7 мең кәрәк. Роман ағай әшнәләре менән бая эсеп ултыра ине. Тоҙло ҡыяр ярата икән. Үҙе аҡтарып-аҡтарып сәйнәй. Береһен малайға һондо. Дөрөҫөн әйткәндә, ҡыяр оҡшаманы малайға. Бигерәк тоҙло. Ә Таһир ағайҙың подвалындағылар нисек икән? Эх, бер ҡыярын тәмләп ҡарағанда. Әллә үҙе сығарып һатып ҡараһынмы икән? Бынауы, Роман ағай, моғайын, һатып алыр ине. Әйтеп ҡарағанда, нисек булыр ине икән? Ағай үҙенең кешеһе итеп күрә, юл сатында ҡыяр-помидор һатып ултырған әбейҙәр түгел инде. Ринат уйланып килә торғас үҙе эҙләгән йорт урынлашҡан урамға килеп етеүен дә һиҙмәй ҡалды. 35-се фатир урталараҡ урынлашҡандыр, тип ышаныслы ғына атлап барғанда өйҙөң был яҡ башында полицейский машинаһы ултырғанын күрҙе һәм тәне эҫеле-һыуыҡлы булып китте. Туҡта, Роман ағай нимә тип әйткәйне әле? Малай, үҙе лә һиҙмәҫтән, шунда уҡ йорт эргәһенән ситкә атланы һәм эргәләге ағастар араһына кереп юғалды. “Туҡта!” – тип ҡысҡырғандары ишетелде, малай эләгеп йығылды һәм ятҡан урынында шым ҡалды. Эргәһенән, лап та лоп баҫып, ике кеше йүгереп үтте, һөйләнә-һөйләнә кире килделәр. Ринаттың бәләкәй йөрәге, килеп сығырҙай булып, дөп тә дөп килә. Берәүһе икенсеһен әрләй, уныһы аҡлана. Нимә ти инде?

– Бәләкәй генә малай. Унан ниндәй курьер сыҡһын?

Ары атлап, үтеп киттеләр. Ринат аҡрынлап торҙо ла, мөмкин тиклем күренмәҫкә тырышып, йорттар араһына инеп юғалды.

Приютҡа ҡайтып, ашарға кергәйне, ашнаҡсы апай асыуланып:

– Ҡайҙа йөрөнөң? Бысранып бөткәнһең? – тине.

Өҫтөнә ҡараһа, батҡаҡланып бөткән икән. Аҙаҡтан саҡ таҙартып алды. Ринат белә, ашнаҡсының уға дәғүәһе бар. Аҙ түләйҙәр, етмәһә, көн һайын, иртән дә, төш тә, кис тә бынау малайҙы ашатырға тура килә. Кискә, мәҫәлән, сәй эсһә лә ярай ҙа бит, юҡ, картуф йә бутҡа бешерергә ҡушалар. Шулай итеп, асыуын йыш ҡына малайға төшөрөп ала.

Иртәгәһен Ринат уҡып бөткәс, ашап та тормайынса, баҙарға йүгерҙе. Был тоҡсайҙы тапшырып, ҡотолорға кәрәк. Юғиһә, бәләгә тарыуыңды көт тә тор. Килһә, Роман юҡ, берәү ҙә белмәй. Аптыранып, ишеген шаҡып ҡарайҙар. Юҡ, бөгөн күренмәгән. Ринат аптыранып, тоҡсайын ҡайҙа ҡуйырға белмәй, баҙар буйлап ике-өс тапҡыр үтте. Шулай байтаҡ йөрөнө малай. Юҡ, хужа күренмәй. Тоҡсайҙы, ышандырып, үҙе алды. Ташлап китеп тә булмай. Бәлки ул бик ҡиммәттер.

Баҙарҙан Ринат ҡайтырға ыңғайлаһа, иҫке генә бер “Жигули” килеп туҡтаны, һәм унан Роман килеп сыҡты. Малай, ҡосаҡлап алырҙай булып, уға ҡарай атланы. Тегеһе уға асыулы ҡарап:

– Миңә яҡын килмә! – тип ыҫылданы һәм ситкә атланы.

Нимә булды икән?

Дауамы бар.

Яңы бүлектәрҙе көнөндә уҡыу өсөн беҙҙең төркөмгә яҙылығыҙ: "Һәнәк" журналы, журнал "Вилы"

БҮЛЕКТӘР:

1-1 1-2 1-3 1-4 1-5 1-6 1-7 1-8 1-9 1-10 1-11 1-12

2-1 2-2 2-3 2-4 2-5 2-6 2-7 2-8 2-9 2-10