БӘХЕТ ЭРГӘЛӘ ГЕНӘ ИНЕ. (16+) Хикәйә. Бишенсе бүлек.

Зифа менән Вәсилә киске туғыҙҙан һуң яҡындағы бер төнгө клубҡа барып ултырырға булдылар. Фәрит һуңлап ҡайта, ул да шунда килергә тейеш. Ә ҡаланың төнгө тормошо бик йәнле икән. Эштә йөрөгән һымаҡ итеп үҙен һауалы тотҡан ҡыҙҙар, кемгә йәбешергә белмәй йөрөгән ирҙәр... Ни хәл итәһең, капитализмды төҙөп бөтмәнек, ә уның емештәре тәүлек әйләнәһенә хужаларына файҙа килтерә. Бер сәғәт эсендә әллә күпме мәхшәрҙең шаһиты булдылар. – Һин бик уйсан күренәһең. Аҡрынлап, был хәлдән сығырға кәрәк, – тине Вәсилә, – бәлки берәйһе менән таныштырырғалыр? Мин шикләнмәйем, һинең менән ҡыҙыҡһыныусылар барҙыр. Финанс буйынса белгестәргә ихтыяж һәр ваҡыт ҙур. – Эштән бигерәк, бер китап ҡыҙыҡһындыра башланы, – тине Зифа. – Сәғир ҡалдырып киткән. Былай эш ҡағыҙҙарын өйгә алып ҡайтмай торғайны, быны – уҡыған. Күренеп тора, юл араларына ҡәләм тейҙергән. – Ә китап нисек атала һуң? – тип һораны Вәсилә. – “Рәсәйҙе нисек таланылар?” Үҙеңдең матди хәлеңде яҡшыртыу йәһәтенән ниндәй йүнәлештә эшләргә. – Ә мин уҡый аламмы китапты? – Ә инглиз телен беләһеңме һуң? – Юҡ. Инглиз телен мин мәктәптә уҡ ҡалдырып киттем. – Улайһа, һиңә профессиональ тәржемәсе кәрәк. – Туҡта әле, инглиз телен Фәрит яҡшы белә, унан һорарбыҙ, ярҙам итәсәк. Оҙон ғүмерле булыр, Фәрит тә килеп етте. Бер үҙе түгел, бер иптәшен эйәртеп алған. Дүртәүләшеп тамаша ҡылдылар, бер аҙ сәй-мәй эскән булдылар. Зифаның Фәриткә һорауы бар икән. – Әле бер китап уҡыйым, бәлки һине лә ҡыҙыҡһындырыр, тик инглиз телендә. Шунда бер һүҙбәйләнешкә иғтибар иттем. “Дуңғыҙҙы һимертеү – Рәсәйҙә борондан килгән ғәҙәт”, – тигән һүҙбәйләнеш бар. Быны нисек аңларға? Сөнки мөхәррирҙәр һүҙбәйләнешкә аңлатма биреүҙе кәрәк тип тапмаған. Дуңғыҙ хаҡында һүҙ сыҡҡас, Фәрит менән уның коллегаһы бер-береһенә ҡарап йылмайыштылар. – Эйе, беҙҙә ҡабан һимертеү традицияһы бар, – тине Фәрит Фуат улы. – Борон, революцияға тиклем үк Себерҙәге төрмәләрҙән катаржандар ҡасҡан. Тайгала бик ауыр, ашарға юҡ. Етмәһә, һирәк кенә осраған ауылдарҙы урап үтергә кәрәк. Асҡа үлмәҫ өсөн төрмәнән ҡасҡан ваҡытта тәжрибәле енәйәтселәр, алдаштырып, үҙҙәре менән таҙа енәйәтселәр ҙә эйәртеп алғандар һәм юл ыңғайы, аҙыҡ-түлек бөтһә, береһен һуйып ашағандар. Был традиция әле лә ваҡыт-ваҡыт күренеп ҡала. Хәҙерге аңлатмаһын Сергей һөйләр. Сергей Николаевич шундайыраҡ иҡтисади енәйәттәргә ҡаршы көрәшә. – Зифа ханымдың ҡабандар менән ҡыҙыҡһыныуына ғәжәпләнмәйем. Уға ихтыяж енәйәтселәр донъяһында әле лә бар. Ике миҫал. Әйтәйек, теге йәки был заводты ҡулға төшөрөргә кәрәк. Етәкселекте алдаштырып, улар даирәһенә төрлө юлдар менән “ҡабан”ды индерәләр. Уның ағай-эне булыуы, өйләнеүе, кейәү статусына эйә булыуы бик ихтимал. Күпмелер ваҡыттан һуң милектең законлы хужалары уйындан сығарыла һәм власты, кейәү йәки килен ярҙамында, башҡалар үҙ ҡулдарына эләктерә. Икенсе осраҡ та шул сама. Предприятие асыла, ул геүләтеп эшләй, төрлө яҡтан, һуңынан түләү шарты менән, продукция ала, етештереүсене кредит һаҙлығына батыра. Шулай күңелле генә итеп эшләп йөрөгәндә директор вазифаһын үтәүсе, “ҡабан”, көтмәгәндә юҡҡа сыға. Бөтә бурыстар һәм аҡса менән. Уны, әлбиттә, оҙаҡламай табасаҡтар, ләкин ул хәҙер аҙмы-күпме хөрмәт күрһәтеп, ерләү йолаһын үтәүгә генә эшкинә. Әйткәндәй, тәүге осраҡта ла кейәүҙең яҙмышы шулай тамамланыуы бик мөмкин.