БӘХЕТ ЭРГӘЛӘ ГЕНӘ ИНЕ. Хикәйә. Һигеҙенсе бүлек.

-1- -2- -3- -4- -5- -6- -7- -8- -9- -10-

Сәғир, сығып китер алдынан, боролоп, адвокаттан һораны:
– Китап юғалған осраҡта, нимә буласаҡ?

– Бер нимә лә булмаясаҡ, – тип мыҫҡыллы йылмайҙы күпте күргән адвокат. – Мин дә булмаясаҡмын, һин дә булмаясаҡһың, башҡа бик күптәр булмаясаҡ.

Машина ҡала ситенә ынтылды. Сәғир шоферҙы туҡтауһыҙ ҡабаландыра. Урам саты һайын бөкөләр. Сәғәткә яҡын ҡайтырға тура килде. Ә һәр минут ҡәҙерле. Ҡулланманы табырға һәм үҙеңдең ғәйепһеҙ икәнлегеңде иҫбатларға кәрәк. Сәғир быға тиклем ышаныслы кешеләр иҫәбендә булды. Ул үҙенең абруйын һаҡларға һәм яҡлап ҡалырға тейеш. Уның өйөндә һәр бер нәмә урынында. Зифа, мәҫәлән, ул китап менән ҡыҙыҡһыныуы бик шикле.

Йүгерә-атлай килеп ингән ирен Анжелла аптырап ҡаршы алды. Ул арала булмай, залдан үҙен хужаларса тотҡан бер егет килеп сыҡты. Быны күргән Сәғирҙең сәстәре үрә торҙо.

– Нимә, Анжелла, әллә һин көндөҙгө смена ойошторҙоңмо? – тине ул ҡатынына аҙарынып.

– Бында һине шикләндерерлек бер һылтау ҙа юҡ, – тине ҡатын егетте арҡаһы менән ҡалпап. – Әйткәндәй, һин үҙеңдең көтмәгәндә ҡайтып кереүең хаҡында алдан киҫәтергә тейеш инең. Кем белә, бәлки минең әхирәттәрем килгәндер.

– Килһендәр, – тине Сәғир битараф ҡына. – Шулай ҙа, әйт. Был егет кем ул?

Анжелла бер һүҙ ҙә өндәшмәне, Эдуардты күтәреп алды. Шул ваҡыт Сәғир үҙе өсөн көтөлмәгән һәм уны шаңғытырлыҡ асыш яһаны: кескәй Эдик, Эдуард, Анжелла менән Сәғирҙең улы тип йөрөгән малай, ят егеткә ике тамсы һыуҙың береһе һымаҡ оҡшағайны.

Ләкин Сәғирҙә малай ҡайғыһы юҡ. Кем белә, бәлки бөгөн компанияла уның яҙмышы хәл ителәлер? Яҙмыш тураһында уйлағас, Сәғир ҡапыл туҡтаны. Уға иртәнән бирле берәүҙең дә кермәүе, эш менән борсомауы, компанияла барған үҙгәрештәр менән бәйле түгелме икән? Әлбиттә, шулай. Уны бит күрәләтә эштән ситләтәләр. Юҡ, ситләтеп кенә ҡалмайҙар, уны төрткөләп ҡыуалар. Ә был хаҡта уның ҡатыны, ҡатынының атаһы, һуңғы сиктә, әсәһе нимә уйлай икән?

– Анжелла, минең мөнәсәбәт асыҡларға ваҡытым юҡ, – тине Сәғир. – Был егет хаҡында аҙаҡ һөйләшербеҙ. Һәр хәлдә, бөгөн мин һинең аҡланыуҙарыңды тыңлап торорлоҡ хәлдә түгелмен. Атайың менән һөйләш, компанияла ниндәй үҙгәрештәр бара.

– Һин нәмә, ҡәҙерлем? Был донъяла беренсе көн йәшәйһеңме әллә? – тип Анжелла уға һырпалана башланы.

Шул арала егеткә һиҙҙермәй генә, сығып тор, тип ымланы.

– Нимә, ҡайҙа барып эләккәнеңде белмәйем, тип әйтергә итәһеңме, ҡәҙерлем? Шаяртма! Бик яҡшы беләһең! Әсәйем атайыма һинең хаҡта һәр ваҡыт маҡтап һөйләй: “Кешеләрҙең нимә уйлағанын алдын уҡ белеп тора”, – ти. Шуға, бер ҡатлы һорауҙар биреп, мине ғәжәпләндермә. Ә компанияға килгәндә, унда үҙгәрештәр һәр ваҡыт бар. Компания үҙгәрештәрһеҙ йәшәй алмай. Атайым үҙе лә был хаҡта: “Әгәр бөгөн берәйһен алдамаһалар, таламаһалар, һис юғы, һөйләмәһәләр, ғәжәп булыр ине”, – ти. Үҙеңде лайыҡлы тот, ҡәҙерлем. Шуны онотма: һин беҙҙең ғаиләнең, тимәк, атайымдың да иң ышаныслы кешеһе. Тағы бер нисә йыл үтер һәм һин ошондағы барлыҡ байлыҡҡа хужа буласаҡһың. Шуға әлеге һинең борсолоуҙарыңды мин ваҡытлыса аңлашылмаусанлыҡ итеп кенә ҡабул итәм. Ә инде кемдер һиңә янай икән, борсолма. Кем булыуына ҡарамаҫтан, беҙ ул кешенән бик анһат ҡотоласаҡбыҙ.

Анжелланың һүҙҙәре бик ышаныслы яңғырамаһа ла, Сәғир тынысланғандай булды. Атаһына туранан-тура шылтырата, уныһы тыңлай, шулай булғас, ниңә борсолорға? Сәғир йүгереп, үҙенең эш бүлмәһенә үтте һәм китаптарҙы барлай башланы. Тәүҙә һәр береһен ҡарап сыҡты. Һуңынан һәр китаптың эсен барланы, юҡ, күренмәй. “Рәсәйҙе нисек таланылар?” тигән китап эҙһеҙ юғалғайны. Сәғир сейфын асып ҡараны, унда байтаҡ аҡса, алтын биҙәүестәр, хатта бер түгел, ике пистолет, “Камасутра”ның Һиндостанда нәшер ителгән данаһы бер файҙаһыҙға ята, ләкин “Рәсәйҙе нисәек таланылар?” тигән әсбапмы, ҡулланмамы, инструкциямы – юҡ. Сәғир шул мәлдә беренсе тапҡыр ҡурҡыу тойғоһо кисерҙе. Аяҡ аҫтында иҙән убылғандай булды һәм ошо китап менән ул үҙенең генә түгел, бик күптәрҙең яҙмышын хәл итеүенә төшөндө. Күпме тырышты, күпме көс һалды, ҙур ауырлыҡ менән, юғарыла ултырғандар араһына керҙе, уларҙың фекерҙәшенә әйләнде, күпме кешегә ярҙам итте, үҙе ярҙам алды һәм иң юғары маҡсатҡа ирештем, тигәндә, юҡ ҡына китап өсөн уңышһыҙлыҡҡа дусар булды. Бәхет тигәндәре ыуалырға ғына торған бер нимә икән. Ә бит бөтәһе лә уның ҡулында ине. Бәлки Зифаны бөлдөрөп, юҡ-бар сәбәп табып, рәхмәт тә әйтмәй, ғәфү үтенмәй сығарып ебәргәне өсөн, уны язаға дусар итәләрҙер? Әлеге Зифа килеп ҡыҫылды... Ә бит бәхет уның ҡулында һымаҡ ине. Сәғир белә ине ҡатынының үҙенән көслөрәк икәнлеген. Һәр мәсьәлә буйынса уның менән кәңәшләште, ҡатыны нисек тәҡдим итһә, шуны тормошҡа ашырҙы. Һәр аҙымын Зифаға ҡарап эшләүенә ул үҙе лә күнегеп бөткәйне. Шундай күңелһһеҙ уйҙар, фекерҙәр өйөрөлә Сәғирҙең аңында. Хатта бер заман ул ошо бәләләрҙең башында ҡатыны үҙе, Зифа торған һымаҡ итеп хис итә башланы. Ул булмай, башҡа кем булһын? Сәғирҙең үҙенең һәр аҙымын ҡарап, тикшереп торҙо, кәрәк булһа, төҙәткеләп ебәрҙе. Хәҙер Сәғир шул хәстәрлектең емештәрән татый.

Сәғирҙең телефоны телгә килде. Әлеге адвокат шылтырата. Сәғир теләр-теләмәҫ кенә трубканы алды.

– Нимә, Сәғир Низамович, китапты юғалттым һәм партнерҙар алдында нисек аҡланайым икән, тип аптыранып ултыраһыңмы? – тип адвокаттың мыҫҡыллы һөйләнгәне ишетелде. – Һиңә берҙән-бер ҡулыңдан килерлек эш ышанып тапшырҙылар, осраҡлы рәүештә инглиз телен белеүеңде һәм бик ҙур юғары түшәккә дәғүә итеүеңде белгәс, һиңә ҡушҡайныҡ. Һөҙөмтәлә, нимә асыҡланды? Баҡ тиһәң, һин был донъяла беҙҙең арала ҡатының арҡаһында ғына эләгә-тәгәрәй йөрөгәнһең икән. Элекке ҡатының ишегеңде ябып, кейемдәрен, алтындарын алмайынса сығып китеүе онотолоп та өлгөрмәне, һинең булдыҡһыҙлығың билдәле лә булды. Ҡатынының итәге аҫтына йәшенеп, тик уның ярҙамында ғына карьера яһаған ирҙән дә ҡыҙғанысыраҡ күренеш бармы икән?..

Сәғир башҡа тыңлай алманы, трубканың төймәһенә баҫты. Хәҙер уны бер генә мәсьәлә борсой: эшкә барырғамы һәм кабинетына үткәрерҙәрме?

Сәғир ҡалтырана-ҡалтырана Алмаевҡа шылтыратырға булды. Уның менән байтаҡтан бирле күрешкәндәре юҡ.

– Хәҙерле көн, һаумыһғыҙ, Ҡадир Ризаевич! – тип мөмкин тиклем юғары кәйефтә башларға тырыҡайны ла, ләкин теге башта тупаҫ рәүештә бүлдерҙеләр:

– Әгәр мөмкин булһа, иптәш Ғүмәров, ҡыҫҡараҡ тотоғоҙ, – тине директор. – Һин миңә ҡарағанда яҡшыраҡ беләһең, беҙҙе бер яҡшылыҡ та көтмәй. Бына, әйберҙәремде йыйып ултырам. Бөтәһе лә һине ғәйепләй. Компанияны юҡ итә яҙҙы, тип зарланалар. Мин һиңә аптырайым, Сәғир. Ҡарап тороуға аҡыллы ғына кешеһең һымаҡ, инглиз телен дә беләһең икән. Әгәр шулай грамотный икәнлегеңде алданыраҡ әйтһәң, беҙ һине тәржемәсе сифатында ла файҙаланыр инек. Ә һин ул белемеңде башҡа, беҙгә зыян килтерерлек йүнәлештә, әрһеҙләгәнһең. Әйберҙәремде йыям. Һин минең егерме йыллыҡ эшемде юҡҡа сығарҙың. Әйткәндәй, һинең кабинетты ла, мисәтләп, бикләгәндәр икән, тип ишеткәйнем. Ярай, энекәш, минең ваҡыт юҡ. Үҙем табырмын...

Анжелла килеп инде.

– Эдуард ҡайҙа? – тине Сәғир ҡатындың йөҙөнә ҡарап. – Теге егет менән уйнаймы?

– Ниндәй егет? Уның ҡайғыһы юҡ. Һин эшең тураһында уйла. Юғиһә, атайым һиңә бик ныҡ асыуланған, әсәкәйгә лә эләккән, шикелле. Һөйлә әле, нимә болғаттың унда? Хәҙер һинең хаҡта интернетта һөйләрҙәр, телевизорҙан күрһәтерҙәр инде.

– Ә ул миңә кәрәкме? – тине Сәғир уҫал ғына итеп.

– Нисек кәрәкмәһен? Фамилияң тирәһендәге шау-шыу һинең абруйҙы ғына күтәрәсәк, популяр кешегә әйләндерәсәк. Мин, мәҫәлән, ҡатыныңды айырыуыңды пиар йәһәтенән файҙалана алманың, тип иҫәпләйем. Ана, әртистар, спортсылар – нисек айырылыша!? Бөтә донъя геүләп тора!

– Һиңә бер үтенес мөмкинме? – тине Сәғир йонсоу ғына ҡиәфәттә. – Бөгөн бик ауыр көн булды, мин үҙем дә көтмәгән һынауҙарға дусар булдым. Әгәр мөмкин булһа, һин миңә саҡ ҡына ял итергә мөмкинлек бирһәңсе?..

– Һин мине ҡыуаһыңмы?! – тине Анжелла уҫал итеп. – Ә бының нимә менән бөтөрөн һиҙәһеңме? Хәҙер һаҡсыларға әйтһәм, улар һине был өйҙән урамға сығарып ташлаясаҡ!

– Анжелла, Анжелла Радионовна, ғәфү итегеҙ! Яңылыш ысҡындырҙым. Мине һин генә ҡотҡара алаһың, – тип мөңгөрләне Сәғир. – Зинһар, ғәфү ит!

– Ғәфү итмәйем! – тине ҡатын ҡаты итеп. – Ғәфү итеүгә лайыҡ түгелһең! Мин һиңә Зифа түгел. Һин яҡлаусыһыҙ ҡатындарҙы ғына урамға ҡыуып сығара беләһең. Ә минең яҡлаусым бар һәм улар берәү генә түгел. Хәҙер бер һыҙғырайым, бында эҙең дә булмаясаҡ! Ләкин әлегә мин һине бында тотам. Бәлки кәрәгең тейер. Анауы, урамда йөрөгән урам һепереүсе, дворник, кем әле шуның исеме? Хәйер, дворникка исем нимәгә? Шул дворник йөрөй бит, ул беҙгә кәрәгерәк, һиңә ҡарағанда. Атайым дөрөҫ әйтә, әсәйем дә ризалашты: Һин – кәрһеҙ һәм булдыҡһыҙ икәнлегеңде тағы бер тапҡыр иҫбатланың.

------------

Дуҫтар! Ошондай заманса, ҡыҙыҡлы һәм үҙенсәлекле әҫәрҙәрҙе көн һайын уҡып барырға теләһәгеҙ, беҙҙең төркөмгә ҡушылығыҙ: "Һәнәк" журналы, журнал "Вилы"