+12 °С
Ямғыр
Бөтә яңылыҡтар
Сәсмә әҫәрҙәр
3 Апрель 2021, 10:00
Миләүшә ҠАҺАРМАНОВА ШОҢҠАР Хикәйә Икенсе бүлек
Шул бурҙайҙы сиктәш булған Йылайыр районынан урыҫ һунарсыһы урлап китә. Атайымдың этенә ҡыҙып йөрөй ҙә, арландың утар кәнтәйенә әүрәп хужаһынан тороп ҡалғанын сағын күреп ҡалып, нисектер итеп ҡулға төшөрә. Хужаһы уны юллап барып, урыҫҡа мылтыҡ терәп тороп, ысҡындыртып ала. Ә мин ҡышҡы юлда аҙашып, шул ауыл урыҫтарына барып юлығам да, утынсылар мине тракторға ултыртып алып ҡайталар. Тик береһе лә өйөнә саҡырмай. Иҫке дин эйәләре (староверҙар) башҡорт балаһын эйәртеп йөрөргә теләмәйҙәр, күрәһең, “Анауында башҡорт ҡатыны йәшәй” тип үр яҡҡа төртөп күрһәтәләр ҙә китәләр. Барһам – өй бикле. Ҡараңғы ҡуйырғансы торам да, берҙән-бер белгән кешем, атайымдың ауыҙынан өҙлөкһөҙ ишеткән шул “бур Сашкы”, “ахутник Сашкы” булғас, шуны эҙләп китәм. Барып табам. Ҡапҡа ҡағам.
-1- -2- -3-
Миләүшә ҠАҺАРМАНОВА
ШОҢҠАР
Хикәйә
Икенсе бүлек
Шул бурҙайҙы сиктәш булған Йылайыр районынан урыҫ һунарсыһы урлап китә. Атайымдың этенә ҡыҙып йөрөй ҙә, арландың утар кәнтәйенә әүрәп хужаһынан тороп ҡалғанын сағын күреп ҡалып, нисектер итеп ҡулға төшөрә. Хужаһы уны юллап барып, урыҫҡа мылтыҡ терәп тороп, ысҡындыртып ала. Ә мин ҡышҡы юлда аҙашып, шул ауыл урыҫтарына барып юлығам да, утынсылар мине тракторға ултыртып алып ҡайталар. Тик береһе лә өйөнә саҡырмай. Иҫке дин эйәләре (староверҙар) башҡорт балаһын эйәртеп йөрөргә теләмәйҙәр, күрәһең, “Анауында башҡорт ҡатыны йәшәй” тип үр яҡҡа төртөп күрһәтәләр ҙә китәләр. Барһам – өй бикле. Ҡараңғы ҡуйырғансы торам да, берҙән-бер белгән кешем, атайымдың ауыҙынан өҙлөкһөҙ ишеткән шул “бур Сашкы”, “ахутник Сашкы” булғас, шуны эҙләп китәм. Барып табам. Ҡапҡа ҡағам.
– Кем унда? – ти, эстән ҡалын тауышлы ир.
– ... – һаман туҡылдатам.
– Кем шул? Нимә кәрәк? – ҡапҡаны папирос баҙлатҡан оҙон берәү аса. Миңә текәлә биреп тора. Танымай, әлбиттә. – Кем һин?
– Мин шул ауылдан... шул кешенең ҡыҙы, – тием тотлоға-тотлоға.
– Белмәйем ундайҙы, – ти урыҫ.
–Һеҙ ишшыу уның этен урлағанһығыҙ, аҡ этте... Шоңҡар тигән, – һуңғы һаламға тотонам, урыҫ аптырауынан ҡапҡаһының был яғына килеп сыға.
– Алып китте лә инде. Тағы нимә кәрәк?
– Мин... мин аҙаштым. Барыр урыным юҡ...
“Ахутник Сашкы” мине баштан аяҡ һөҙөп ҡарап ала ла, һыҙғырып баш сайҡағас, ҡапҡаһын киңерәк аса, мин баҙнатһыҙ ғына аҫҡы таҡтаһын ашатлайым.
– Һинең атаң басмач! Мине эт өсөн атып йыға яҙҙы. Ә мин бында уның балаһын ҡарарға тейешме? – тип бурылдай-бурылдай урыҫ мине йылы өйөнә алып инде. Оло мейес тә, тар урындыҡ менән бер өҫтәл дә, ишек төбөндәге һике ине йорт тигәнендә. Күренеүенсә, ир бер үҙе көн күрә, тәҙрәһендә ҡорған урынына гәзит йәбештерелгән. Яҡтыға ингәс үҙенә ҡарап ебәрһәм – ҡот осто! Урыҫтың былай ҙа йәмһеҙ бите шыр наколкала. Фуфайкаһын һалып элгәс ҡул-беләктәре лә, керле күлдәгенән һерәйгән муйыны ла, хатта күҙ ҡабаҡтары ла һүрәтле икәнде күрәм. Аптырауым шул хәтле булғандыр инде, ир миңә екерә биреп өндәшә:
– Яп ауыҙыңды, кеше күргәнең юҡмы әллә? Итегеңде киптерә ҡуй. Ана, һикелә һиңә урын.
Шулай тиһә лә, дымлана-ҡата, дымлана-ҡата суҡмарға әйләнгән йөн итектәремде үҙе алып мейес башына йәйә, тимер көрөшкәгә ҡап-ҡара сәй яһап бирә, ике ҡалас һона. Шуларҙы ашап алып, ауыҙҙы бешерә-бешерә мейене зымбырлатырлыҡ шамалы шыйыҡса йотҡолағас, арыуыҡ йылынып, хужа биргән алама юрғанға төрөнөп ятып китәм. Был ҡурҡыныс өй ҙә, өйөнән зәһәрерәк ир ҙә, төтөн еҫенә ыҫланған һаҫыҡ ҡаралды ла ни аралалыр башымдан сығып оса ла, арыуым етеп йоҡоға сумам.
Иртәнсәк урыҫ мине ауыл ситенә сығарып, тау-урмандарға төртөп күрһәтеп аңлатып, дөрөҫ юлға төшөрөп ебәрә. Китер саҡта көлөмһөрәп әйтә:
– Батьке своему передай, он мне теперь такой же Шанкар должен.
Был хәлде ҡайтып һөйләп, атайымды хайран иттем. Ул яҙға көсөк табып алып барған теге Сашкыға. Бер-нисә көн эсеп ятҡан әле шуның менән. Ул әҙәм ғүмерен төрмәләрҙә йөрөп үткәреп, хәҙер ата-әсәһенән ҡалған алама йортта һунар менән көн иткән бер йән икән. Шулайтып, миңә Шоңҡарҙың исеме генә лә ярҙам итте.
... Ала Шоңҡарҙы көнсөл һунарсылармы, әллә берәйһе яңылышмы, атҡан. Шунда ла ул һуңғы көсө менән шыуышып хужаһына ҡайтып, уның аяҡтарына мороно терәп ятып үлгән.
Аҙағы бар.
------------
Дуҫтар! Ошондай заманса, әҫәрҙәрҙе көн һайын уҡырға теләһәгеҙ, беҙҙең төркөмгә ҡушылығыҙ: "Һәнәк" журналы, журнал "Вилы"
Читайте нас:
© 1925-2024 «Һәнәк» Республика сатира һәм юмор журналының сайты. Сайт Республиканского журнала сатиры и юмора «Хэнэк» («Вилы»). Ойоштороусылары: Башҡортостан Республикаһының Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары буйынса агентлығы; Башҡортостан Республикаһының "Республика Башкортостан" нәшриәт йорто дәүләт унитар предприятиеһы. Учредители: Агентство по печати и средствам массовой информации Республики Башкортостан; Государственное унитарное предприятие Республики Башкортостан Издательский дом "Республика Башкортостан".
Зарегистрирован Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций по Республике Башкортостан 20 февраля 2017 года. Свидетельство о регистрации ПИ № ТУ02-01584
Баш мөхәррир: Илгиз Вәкил улы ИШБУЛАТОВ
Телефон
(347)292-77-60
Электрон почта
Адресы
450079, Башҡортостан Республикаһы, Өфө ҡалаһы, Октябрҙең 50 йыллығы урамы, 13. Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50-летия Октября, 13.
Редакция
(347)292-77-60
Ҡабул итеү бүлмәһе
(347)292-77-60