Фәрзәнә АҠБУЛАТОВА ҺАУМЫ, ЙӘЙЕН! Хикәйә Дүртенсе өлөш

Алданы Марс ҡарт ауылдашын. Әгәр ҙә ошо йәлпәк таштың ике кеше өсөн берҙәй ҡәҙерле урын икәнен белгән булһа, әбейен ҡайҙа апарыу, ти инде?! Яҡын да юлатмаҫ ине! Тимәк, Миңзәләһе ошо ҡоторған бүренән, ошо башбаштаҡтан, ошо күткәренән күңелен бөтөнләй алып ташламаған… Ошо урынға килде әбекәйе... Ҡумырыҡтағы хәрәм балыҡты икәүләп һыйланылармы икән йәш саҡтарында! Йәйенде тереләй йоторға әҙер ине Марс ҡарт. Ҡәһәр генә һуҡҡыры! Уның ике яҡ сикәһе ҡыҙҙы. Был ҡыҙыулыҡ күкрәккә төштө, эсте, йөрәкте һыҙлатты. Тыны ҡурылды. Һалҡын һыу буйында, саф һауала быуылып торсо әле. Ә бит Fәзизде төрмәнән ул сығарҙы. Миңзәлә хаҡына сығарҙы.

Алып барҙы шул әбейен Бөрмәсә кисеүенә. Миңзәләһе кәйефе күтәрелеп, көләсләнеп ҡайтты. Битенең осо алһыуланып киткәйне. Һауығып китерҙәй тойолғайны. Йәшлек мөхәббәте менән осрашҡан урынға барып, хушлашҡан ғына икән, баҡтиһәң. Марс шикләнмәй, ул Fәзиздең күҙендә өмөт сатҡыһы күрҙе. Һүнер өмөтөң. Миңзәләнең һине яратып йәшәгәнен бер ҡасан да белмәнең. Белмәйәсәкһең дә.

– Fәзиз өҫтөнән яҙған нәмәңде кире ал, ҡотҡар! – тине Миңзәлә.

Оҙаҡ бер-береһенә текләшеп торҙолар. Бына Марс телгә килде.

– Яратыуың ысынмы?

Ҡыҙ ҡарашын алмаған килеш баш ҡаҡты.

– Шулай икән, иҫбатлай алаһың.

– Тик яҙыуыңды кире ал, зинһар!

– Миңә барһаң, алам.

Ҡыҙ артҡараҡ сигенгәндәй итте. Үҙе һаман мөлдөрәп ҡарай. Юҡ, Марс сысҡандың үҙен йоторға әҙерләнгән йыланға нисек төбәлгәнен белмәй, ләкин ошо күренеш, нишләптер, күҙ алдына килде. Ҡарашы менән ҡыҙҙы быраулап, тағы ла турайыбыраҡ баҫты.

 – Барам, – тине шул саҡ ҡыҙ.

Дөрөҫөн әйткәндә, Марс бындай яуап көтмәгәйне. Хатта юғалыбыраҡ та ҡалды. Ләкин тиҙ иҫенә килде.

– Тик был һөйләшеү тураһында ул белһә, йәнеңде ҡыям.

– Был турала икәү генә белер, – тине Миңзәлә.

Егет һағайҙы.

– Кем?

– Һин, унан мин.

Һүҙендә торҙо. Берәү ҙә ҡыҙҙың ниңә Марсҡа кейәүгә сығырға ашыҡҡанын аңламаны. Төрлө һүҙҙәр йөрөнө. Дөрөҫлөктө тик икәү генә белде. Һүҙендә торҙо кәләше. Fәзиз дә уны үҙ теләге менән Марсҡа сыҡты, тип уйланы. Әллә ҡалайтып ышандырғандыр ул хөрәсәнде... Был турала Миңзәләнән һорашҡаны булманы Марстың. Ә Fәзиз мөхәббәттең уның азатлығы хаҡына ҡорбан ителгәнен белмәне лә, һиҙмәне лә. Алйот ине шул. Йоҙроғоң тос булыу менәнме ни? Аҡыл бит йоҙроҡ аша бирелмәй. Һөйгән йәренең Марсты һайлағанын ишеткәс, «йәнен алам хыянатсының», тип әйткән, тинеләр. Юҡ, уны ла, Миңзәләне лә килеп борсоп йөрөмәне. Шул булды шәп яғы.

Йәнен алманы. Ә бит хыянаты өсөн бик ҡаты үс алғы килгәйне. Марсҡа сығырға ризалыҡ биргәнен ишеткәс, әллә нимә ҡылырҙай булғайны, хатта быуып үлтерергә әҙер ине. Йылға буйына төшөп, өс көн, өс төн ашамай-эсмәй ятҡандан һуң, икенсе ҡарар менән әйләнеп ҡайтты. Һөйгәне үҙен арзанға һатты. Шулай булғас, ни өсөн ул ҡыйбат хаҡ түләргә тейеш? Береһе менән дә булышманы. Аҙна-ун көн үттеме-юҡмы, Сәғирәгә өйләнде. Ана шул мәлдән алып, йәйенен ашатырға ғәҙәтләнде. Ошо урында йыуаныс тапты.

 ***

Fәзиз ҡарт үҙ күҙенә үҙе ышанманы, нишләп әле был «Джип» уның янына килеп туҡтаны? Тегенең тәҙрәһенән Йәлпәшкән Марстың башы күренгәс, аптырауының сиге булманы.

– Ауылдаш, ни хәлдә? Минең малайҙың машинаһы был! Ҡалғандары йылға буйында балыҡ тота. Эйе, минең малайҙар! Уха бешерергә йөрөйҙәр. Һине, шәп балыҡсыны ла күргеләре килә. Уларҙың табышына ни әйтерһең?

 Fәзиз ҡарт, менеп ултырғас, киң яурынлы йөрөтмәнгә күҙ һалды.

– Ҡайһы улың?

Марс ҡарт ғорур ҡарап алды.

– Себерҙәге малай. Рәшит.

«Себер малайы» машинаһын оҫта ғына итеп яр буйлатып алып китте.

Килеп төшкәс үк Fәзиз тегеләрҙең табышына күҙ һалды. Эйе, балыҡ тотҡандар ғына былар! Ярыш ойошторғандар, тиерһең. Уйын һиҙгәндәй, Марстың көр тауышы һауаны телде.

– Артығы кәрәкмәй, тиһең дә ул. Артығын кем үлсәгән, Fәзиз? Һәр кемдең үҙ өлөшө, шулай бит! Беҙҙең өлөш мул, ҡалъябыҙ арыу, донъябыҙ ҙур.

«Эйе, донъяң ҙур, – тип уйланы Fәзиз ҡарт. – Ошо эргәмдә торған «донъя»ны бағам тип, арманһыҙ булды Миңзәлә. Тик һине ҡарап бөтөрөндө. Һинең нәфсең арҡаһында иртәрәк китте…»

Өндәшмәне. Ваҡыт уны өндәшмәҫкә, телде тыйырға ла өйрәткәйне.

– Ә хәҙер – сүрприз! Минең малайҙар Бөрмәсәнең иң өлкән «януарын» эләктерҙе бит, әй! Күпме йәшәп, ундайҙы төшөңдә лә күргәнең юҡтыр әле! Перәме аждаһа! – тине ауылдашы, хәйләкәр йылмайып.

Марстың улдары япманы асты. Шул саҡ Fәзиздең йөрәген нимәлер телеп үткәндәй булды. Был йәйенде ул әллә ҡайҙан, әллә ниндәй һыу төбөнән, әллә ниндәй ҡумырыҡ эсенән, әллә ниндәй тамырҙар араһынан таный!

Марс ҡарт унан тантаналы ҡарашын алманы. Был мәлдә ул ысынлап тороп ләззәт кисерә итә ине. Нисек ҡыуанмаҫҡа, нисек маһаймаҫҡа, нисек ғорурланмаҫҡа – ул бит улдарына ҡайҙан ниндәй йәйенде тоторға ярҙам итешеүсе. Йәғни кемдең йәйенен тоторға икәнен күрһәтеүсе! Бына хәҙер бергәләп ауыҙ итерҙәр! Башта эсен ярырҙар, таҙартырҙар, бешерерҙәр. Ә Fәзиз ҡарт бөтәһен дә күҙәтеп ултырыр…

Ә Fәзиз Марсты элекке һымаҡ тотоп бәргесләй алмай, хатта янап һүҙ ҙә әйтә алмай. Әзмәүерҙәй улдары эргәһендә. Fәзиз ҡарт ҡапыл бәләкәсәйеп ҡалғандай булды, башы аҫҡа эйелде. Бер аҙҙан ул ҡалҡынып ултырҙы. «Ярар, йәйенде тоттоң, ти. Ләкин һинең тамағыңа тороуы ла бар бит әле ул нәмәҫтәкәйҙең. Бешерегеҙ-бешерегеҙ, унан мин һиңә нисек һоғондорорға белермен…»

– Ҡарағыҙ әле! – тип ҡысҡырып ебәрҙе Рәшит улы. – Бына йәйендең эсенән нимә килеп сыҡты? Балдаҡ!

Ике ҡарт та бергә ҡалҡынды. Ике ҡарт та берҙәй булып Рәшиттең усына төбәлде. Ике ҡарттың да уң ҡулы балдаҡҡа үрелде. Тик береһенең көслө, ҡәтғи тауышы икенсеһен хәрәкәтһеҙ итте.

– Был минең балдаҡ!

Икенсе ҡарт, өшөгән кеше һымаҡ, муйынын эскә тартты. Һуҙылған ҡулы һәленеп төшөтө. Тауыш биреүсе ҡарт балдаҡты һаҡ ҡына тотто, усына һалды. Һағыш, ҡыуаныс, наҙ менән өҫтәне:

– Әсәйемдеке… – Йылмайғандай итте, шунан Рәшиткә кире һуҙҙы. – Мин юғалтҡан балдаҡ. Эс яғын ҡара, улым. «Әсмә» тип сүкелгән, яҙыуы күренәме?

Рәшит баш ҡаҡты. Fәзиз ҡарт хәҙер Марсҡа боролдо.

– Рәхмәт һиңә, ауылдаш! Был балдаҡты ғүмер буйы эҙләй инем. Инде тапмам, мәңгегә юғалттым, тиһәм, юҡ икән! Мин диуанаға бөгөн ниндәй ҙур шатлыҡ бүләк иттең.

Марс күҙҙәрен ҙур асҡан килеш тора бирҙе, ә йөҙө ап-аҡ ине.

– Уландар, – тине Fәзиз ҡарт, – Хәҙер был йәйенде ҡалай бешереп ашаһағыҙ ҙа ашағыҙ. Эъе… Ашығыҙ тәмле булһын!

 Марс нимәлер әйтергә тырышты, теле әйләнмәне. Балдаҡты тартып алырға итте, аяғы ҡыбырламаны.

Аҙағы бар.

------------------------

Дуҫтар! Көн һайын әҫәр уҡырға теләһәгеҙ, беҙҙең төркөмгә ҡушылығыҙ: "Һәнәк" журналы, журнал "Вилы"