Миләүшә ҠАҺАРМАНОВА МӘСКӘҮ ТИГӘН БАШ ҠАЛА... ПОВЕСТЬ Алтынсы өлөш

– Рамаҙандың әсәһе йырсы булырға хыяллана торғайны... йәш сағында инде. Беҙҙе, бәләкәстәрҙе, теҙеп ултырта ла, алдыбыҙҙа концерт ҡуя ине. Тауышы шунда уҡ һәпте юҡ булғандыр инде, атаһы – олатайыбыҙ: “Ҡыҙымды, ҡалайтһам да, йырсы итәм. Радионан тыңлап ултырырбыҙ” тип ҡупайта торғайны.

         Ғәйниә апайҙың, журнал уҡып ултырған һымаҡ булһа ла, күңелен нимәлер өйкәгәнен һәм шуларҙы ишеттерергә теләгәнен аңлаған ҡыҙ, уның ҡаршыһына килеп терәлә:

          – Шунан?..

          – Апайыбыҙ йырсыға уҡырға барҙы ла, инеп уҡып йөрөнө лә, тик... радиоларҙан йырларға насип булманы уға.

          – Ни сәбәптән? Ниңә?

          – Ә бер йәйге ялында шул еҙнәбеҙ көсләп алып та ҡуйҙы... Нисә йылдар артынан аңдый, тынғы бирмәй ине. Ризалаштыра алмағас, алдаштырып аулаҡҡа саҡырып, көсләгән.

          – Ужас! – Зөлфиә башҡа һүҙ тапманы.

          – Элек бит ундай нәмә ныҡ оят һыналды. Әсәһе әрләп тигәндәй күндерҙе барырға. Еҙнә лә килеп тороп инәлде-ялбарҙы. Барҙы инде.

          – Шунан? Уҡыуын тамамламанымы икән?

          – Ҡайҙан уҡыу? “Уйнаш бисәләр генә артист булып йөрөй” тип, институтына аяғын да баҫтырманы. Улай ғына түгел, ауыл клубы сәхнәһенән дә елтерәтеп алып сығып китте. Бахырҙы... бөтөн ғәм алдында рисауай итеп, йырлап ҡына торған еренән...

          – Ире... Рамаҙандың атаһы шулай насар булдымы ни?

         Ғәйниә ауыр һулап, бөтөп барған мейес ауыҙына ҡарай биреп ултырҙы ла дауам итте:

          – Насар, тип... Насар уҡ түгел ине инде, көнсөл булды... ҡаты булды. Ҡатын кешене артыҡ һанға һуҡмай, ҡәҙерләй, йәлләй белмәй, уның ихтыяждарын ихтирам итә алмаған ир булды ул.

          – Шулай йәшәнеләрме инде?

          – Йәшәнеләр инде. Тормошта күптәр шулай үҙҙәрен башҡалар мәнфәғәтенә ҡорбан итеп ғүмер үткәрә бит ул. Апайыбыҙ ҙа, шулай, бер йырлауға зар-интизар булып, радио-телевизорҙан йыр ишетһә онтолоп, шул арҡала еҙнәнән әрләнеп-тиргәлеп йөрөр булды... бахыр...

          – Ә Рамаҙан?..

          – Рамаҙан ни, шуларҙан тыуғас, ҡалайтһын, әсәһен яҡлашып, әсәһен аралап йөрөп ҙурайҙы. Аҙағыраҡ атаһы икенсе ҡатын менән сыуала ла тинеләр. Мин үҙем күрмәгәс, шулай булған, тип әйтә алмайым. Апай үҙе лә ул хаҡта өндәшмәне...

         Ғәйниә хәтирәләрен яңыртып, үҙенә нимәнелер аңлатырға теләгәндәй шым, аҡрын ғына бәйән итә:

          – Ундай тормош ағыуламай ҡуймай икән ул. Апайыбыҙ ҙа ауырыуға һабышты. Гел баҫылып, иҙелеп, теләгәнен әйтә, эшләй алмай, һәр ваҡыт үҙеңде сикләп, башҡаның талап иткән сиктәренә генә ярап йәшәргә тырышыу иләне уны, йәнен сиргә дусар итте.

         Зөлфиә хәҙер инде һорау ҙа бирә алмай. Күҙҙәрен ҙур асҡан килеш текәлеп кенә ултыра.

          – Яурындары төшөп, тауышы сәпсим баҫылып киткән ине һуңғы күргәнемдә. Ошонда канторға килгәндәрендә миңә сәйгә инеп киттеләр. Еҙнәбеҙ инде, былай ҙа эздәрәүәй, оло тауышлы, яр һалып һөйләшә, ә апай бөтөнләй хәлһеҙ генә булып, хатта хәбәргә лә ҡыҫылмай ултырҙы. Шунда, эй, эсем бошоп ҡалғайны, ана, күп тә тормай ятты ла, унан ике айҙанмы, китеп тә барҙы. Майшәм кеүек кенә иреп аҡты ла ҡуйҙы...

          – Һы... – ҡыҙ бармаҡтарын шатырлатып “һындырып” ала, бая соланда Рамаҙан ҡулдары менән ыуалағанда үрелгәндән һыпырылып сыҡҡан сәс остарын артҡа һыпырып шымарта – тулҡынланыуын тыя алмай. – Атаһы ҡайҙа һуң уның бөгөн? Үҙебеҙ генәбеҙ, ти ҙә һуң?

          – Аталары ней... Баяғы “икенсе бисә” тигәне дөрөҫ булған, күрәһең, ҡатыны үлеүгә ярты йыл тигәндә күрше ауылындағы бер ҡатынға барып инеп китте. Уныһы “донъямды ташлап күсмәйем” тигән ти, әлдә генә, атыу анау балларға көн булмаҫ ине.

         Ғәйниә кисерештәренән ҡыҙарып, тетрәнеүе күҙ ҡараштарына сығып киткән ҡыҙға баштан-аяҡ һынсыл ҡарап, һығымтаһын әйтте:

          – Бына һин дә... һүрәтсе бит... Һүрәт яһай торған кеше. Рамаҙандың кәүҙәһе генә атаһыныҡы, ә холҡо әсәһенеке ул: йомшаҡ, нескә, кешенең эсен үтә күреп тора. Шулай булғанда ла... һин ауылда, бынау утын-бесә-мал араһында, хатта шул кәнслә лә хисап һанап ултыра торған ҡыҙ түгел. Һин бында тиҙ шиңерһең... Таждарын асып ебәрергә йылы етмәгән сәскә һымаҡ... Ҡанатын яҙа алмаған күбәләк кеүек. Йәшәрһең дә ул, бәлки, мөхәббәт, тип. Әммә, йәнең китек булыр барыбер. Һөйөү ул һәр ваҡыт та үҙен аҡламай... аҡламай...

         Ятҡас та был һөйләшеү хаҡында уйланды әле Зөлфиә. Рамаҙандың әсәһен күҙ алдына килтерергә тырышты. Уны йәлләүҙән йөрәге һығылды. Рамаҙанға тағы ла нығыраҡ ихтирамы, һөйөүе арта төштө. “Юҡ, Ғәйниә апай яңылыша. Мин бында ҡалам да, Рамаҙанды һис шикһеҙ бәхетле итәм” тип ҡәтғи ҡарарға килеп тә ятты. Ә тәҙрә аша нәҙек нурын һуҙып уны күҙәткән түп-түңәрәк ай ғына: “эй, әҙәм балалары... һеҙ нимә беләһегеҙ...“ тигәндәй бәүелә-бәүелә ҡар болоттары араһында йөҙҙө...

Дауамы бар.

–––––––––––––––––––

Дуҫтар! Көн һайын яңы әҫәр уҡырға теләһәгеҙ, беҙҙең төркөмгә ҡушылығыҙ: "Һәнәк" журналы, журнал "Вилы"