МИН ЯРАТҠАН ӨС ХӘРЕФ Хикәйә Икенсе өлөш

Димгә лә ҡайһы берҙә университетҡа барып күренеү ҡамасауламаҫ ине. Ул бит магистратураға хәрби хеҙмәткә бармаҫ өсөн инде, ә бындай мөнәсәбәт менән ул, тиҙ арала ҡыуылып, туфлийын берцыға алыштырыр. Бында ла уны бер ни тотмай кеүек, көнө буйы аяғүрә тороп, һирәк ингән килентҡа теге йәки был техника тураһында һөйләү матур перспективалар вәғәҙә итмәй. Аспирантураға инеп, фән кандидаты булырға ла уйы юҡ. Ни бары Гөл һәм өмөт.

Дим түҙемһеҙлек менән кисте көтөп алды. Ниһайәт, улар Гөл менән осрашып бергә ҡайтырға тейеш. Туҡталышта бит уларҙы эт көтә, ә егет ҡыҙ алдында бер йәндән дә ҡурҡмай. Тик магазинға инеп сосиска алырға кәрәк, эт осраһа – уға, осрамаһа, Димгә булыр.

Йәштәр бер-береһен “Башҡортостан” ҡунаҡханаһы алдында тапты. Әгәр осрашыуҙар үткәрергә икән, тик был майҙанда, сөнки был ҡунаҡханала үҙ заманында ниндәй генә юғары вазифалы ҡунаҡтар һәм эмигранттар булмаған, ә ҡаршылағы концерт залында беренсе башҡорттар ҡоролтайы ла, суверенитетты ҡабул итеү ултырышы ла уҙған. Өфөнөң иң етди урыны был, ә ғашиҡтарға мин Ленин урамы менән Коммунистик урамы киҫешкән ерҙә осрашырға кәңәш итер инем. Бында бит “ноленсе километр”. Әгәр тормош юлын бергә үтергә икән, ул тап ошонда башланырға тейеш.

Өфө кистәре айырыуса матур. Ҡояш байыу менән мең төрлө фонарҙар ҡабына, уларҙың нуры тарихи биналарҙы яҡтыртып иң йылы атмосфера тыуҙыра. Ҡараңғы таш йорттарға килешә, һәр хәлдә, ҡала үҙәгендә. Картинаны тулыландырып кешеләр йөрөй. Гөл бер-ике үлсәмгә ҙурыраҡ кеүек тойолған ҡара пальто кейгән, муйынына шарф ураған, сәсе ялбыр, ә аяғында – ҡыҙыл кеды. Элек бындай өҫ кейеме менән аяҡҡа мотлаҡ итек йә туфли кейгәндәр, ә хәҙер өйҙә нимә табылды, шуны эләктер ҙә тышҡа сыҡ. Хәйер, бында ла үҙ матурлығы бар...

Дим Гөлгә ҡасандыр ятлаған шиғырҙарын уҡый, тик бына бәлә, ул һәр әҫәрҙең йә башын, йә аҙағын ғына иҫләй, шуға ла ваҡыты-ваҡыты менән шымып ҡала һәм улар артабан тынлыҡта атлауын дауам итә. Тик ҡыҙ быны һиҙмәй ҙә, ул бар иғтибарын телефонына йүнәлткән, күрәһең, мөһим нәмә ҡарай.

— Сәләм, һөйөклөм, һине һағынып та өлгөрҙөм, – Гөлдөң оҙон тынлыҡтан һуң беренсе һүҙҙәре яңғыраны. Арыуыҡ юл үтеүҙәренә ҡарамаҫтан, Дим был өндәшеүгә шат ине.

— Сәләм! – тине ул. – Мин дә һине һағынып өлгөрҙөм. – Гөл егеткә аптыраулы ҡараш ташлап, телефонының экранын күрһәтте. Унда видеошылтыратыу аша бәйләнешкә ингән элемтәсе йөҙө күренде. – Таныш бул, был – Дим. Ул мине оҙата, иртәнсәк бер эт ҡурҡытты, тип һөйләгәйнем бит. Дим шул туҡталыш янында йәшәй. Һин дә таныш бул, был минең егетем – Марат. Беҙ уның менән ай тирәһе осрашабыҙ. “28 көн,” – тигән яуап ишетелде телефондан...

Артабанғы юлда Дим бөтөнләй шымып ҡалды. Уйлана торғас, бөтә шиғырҙарҙың да онотолған юлдары иҫкә төштө. Тик Гөлгә былай ҙа күңелле ине, ул, ҡолаҡсындарын тағып, Марат менән аралашыуын дауам итте. Егет йәнәшәләге йорттарға ҡуйылған таҡтаташтарҙы уҡый башланы. Бына был йортта Сергей Довлатов тыуған, ул йортто яҙыусы “Ундервуд”та соло баҫҡан саҡта бер тапҡыр булһа ла иҫенә төшөргәнме икән? Ә был йорттоң таҡтаташында 40-сы йылдарҙа һөргөнгә ебәрелгән Эстонияның тәүге президенты Константин Пятс тороуы хаҡында яҙылған. Ҡыҙыҡ, беҙҙең герой һөргөнөн Эстонияла үткәргән, ә эстондарҙыҡы – беҙҙә. Тик Пятсты герой тип атап буламы икән? Ул бит диктатура яҡлы кеше. Ошо уйҙарға сумған Дим Аксаков урамындағы туҡталышҡа барып етеп трамвайға ултырыуын да, Си Цзиньпин урамына барып етеүен дә  һиҙмәй ҡалды.

Ҡайтыр юлда эт осраманы, шуға ла Гөл юлын яңғыҙы дауам итте. Дим, ун бер тулғанын көтөп, өс тапҡыр ут һүндереп, уны кире ҡабыҙҙы ла, яуап алып, ноутбугына төбәлде. Гөл имен-аман ҡайтып еткән, ярар.

***

Күптән Си Цзиньпин урамына бындай иғтибар булғаны юҡ ине. Иртәнән алып батҡаҡ ҡатыш асфальт буйлап оператор һәм төрлө халыҡ йүгерә. Баҡтиһәң, Өфөгә Мәскәүҙән ниндәйҙер ғалим килгән, ул ҡалала албаҫты эҙҙәрен эҙләй. Тамара нисектер уның кеүек мистикаға ышаныусылар менән бәйләнешкә сыҡҡан. Урындағы телеканалдарҙың береһе, был мөмкинлекте ысҡындырмаҫҡа булып, ғалимға эйәргән. Сенсация бит! Баш ҡала уртаһында малай юғалған, ә урындағы халыҡ быны албаҫты эше ти. Етмәһә, халыҡ һүҙен ҡеүәтләп, ниндәйҙер ғалим йөрөй. Тамара бөгөн иғтибар үҙәгендә. Ул, йә тегендә, йә бында тороп, камераға фараздарын яңғырата. Кисә генә тиерлек күлдән йыртылған кейем һөҙөп алғандар ине. Был факт Си Цзиньпинға эйәләгән шайтандың төп дәлиле. Ғалим шул сепрәк киҫәген тотоп албаҫтылар, ғәҙәттә, кешене шулай үлтерә, бында уның тырнаҡ эҙҙәре ҡалған тип, асыштарын яһай.

— Застройщик эше был, – тине Дим менән халыҡ төркөмөн күҙәтеп торған Саша. Александр – икенсе яҡтан күрше йәшәгән ир. Торғаны менән бәһлеүән: буйға оҙон һәм йыуан. Һимеҙ ҙә тип әйтмәҫһең, культурист та тимәҫһең, үҙенең тәбиғи кәүҙәһе шулай. Дим унан ҡайһы саҡ ҡурҡып та ҡуя, сөнки бындай кеше һиңә тондорһа, ятҡан ереңдән кире тормаҫһың. Үҙенсәлекле, һаҡауыраҡ һөйләшеүе һәм балаларса бер ҡатлылығы ғына уны йомшағыраҡ күрһәтә.

— Репортерҙар – застройщик эшеме? – тип һораны Дим.

— Юҡ, малайҙың юғалыуы. Ул беҙҙе бынан нисек ҡыуырға белмәй. Бында енәйәттәр күбәйһә, беҙ үҙебеҙ ҡурҡып ҡасырбыҙ ҙа, ул ошонда тағы бер йорт төҙөрмөн, тип уйлай. Тик мин ҡурҡмайым, үҙе йоҙроғомдан ҡурҡһын. Күл тирәләй мистиканы ла застройщик булдыра, белеп ҡуй, – тип йоҙроғон төҙөлөш яғына күрһәтеп, өйөнә табан юлланды күрше.

Сенсация һунарсылары Димдән дә фекерен һораны. Егет быны застройщик эше, тип яуапланы. Ысынлап та, танау алдында ғына ашлы һыу – күл була тороп, ниңә уны камера алдында хәл итә башламаҫҡа? Һәр хәлдә ул бит тап шул төҙөлөш арҡаһында барлыҡҡа килде, тимәк, уны ҡоротоу эше менән дә төҙөүселәр шөғөлләнергә тейеш. Тик ғалимға ла, күрше Тамараға ла был фекер оҡшаманы. Дим боролоп өйөнә инер саҡта Мәскәү ҡунағы уға: “Һағыраҡ бул, һинең менән йәнәш кенә ҡурҡыныс йыртҡыс йәшәй, ә һин быны күрмәйһең,” – тип ҡысҡырып ҡалды. Теләһә нәмә уйлаһындар. Әйҙә, кемдең эше юҡ, улар ышанһын, ә Димгә көндәлек мәшәҡәттәр менән булышырға кәрәк.

Ни тиһәң дә кис – Димдең яратҡан мәле. Көндөҙгө шау-шыу тамам, Тамара һәм ҡалған күршеләр күптән ишектәге йоҙаҡтарын бикләп йоҡларға йыйына, ә егет тәҙрә аша урам күҙәтә. Күл аръяғындағы убала ҡалҡҡан йорттоң тәҙрә уттары йондоҙҙарҙы алмаштырған, тип әйткәйнем дә. Дим шул уттарға ҡарап үҙ уйҙарына сумған. Күрше төҙөлөштә эшләгән кран да кис етеү менән, уттар ҡабыҙып, түңәрәк хәрәкәттәр яһай. Бына һиңә планеталар парады, аҡса түгеп планетарийға ла йөрөргә кәрәкмәй. Күл тирәләй быҙауҙай аҡ эт еҫкәнеп йөрөй. Дим бер хайуанға, бер ҡулындағы пистолетҡа ҡарап ҡуя. Эттең Гөлдө ҡурҡытыуы иҫкә төшкәс тә бер сығып шуны атҡыһы килә, тик тауыш күрше-тирәне уятыр, тигән уй ғына егетте туҡтатып ҡала. Бер булмаһа, Гөлдөң Мараты бар бит, әйҙә ул проблемаларын хәл итһен. Киске ун бер ҙә тулды. Ҡул үҙе ут һүндергесенә үрелә. Бер. Ике. Өс. Тыныс йоҡо...

***

Сенсация! Өфөлә албаҫты эҙенә төшкәндәр. Барыһы ла бер нисә көн элек Си Цзиньпин урамында юғалған 12 йәшлек малайҙан башланды. Урындағы халыҡ быны мифик зат эше ти. Улар фаразын Халыҡ-ара гоминология үҙәге директоры, биология фәндәре кандидаты Игорь Бурцуев раҫлай. Кисә ул бында экспедицияға килде. Си Цзиньпин урамында йәшәүселәрҙең ихата артында ҡаршылағы төҙөлөш арҡаһында барлыҡҡа килгән күл бар. Ошо урынға йөҙәр йыл халыҡ ижадында һәм һирәк видеокадрҙарҙа мәңгеләштерелгән, беҙгә әле артыҡ билдәле булмаған йети эйәләшкән. Ғалим бында уның көнкүрешен тәфсирләгән әйберҙәргә юлыҡты: “Бына күрәһегеҙме? Ағас ботаҡтары һынған, ул бында баҫып үткән. Ямғыр яуғанлыҡтан эҙҙәре юйылғандыр, әммә ошо соҡорҙо ҡар кешеһе ҡалдырған, тип һанарға мөмкин. Бында беҙ тағы хайуандың ҡорбаны булған малайҙың кейем йыртыҡтарын таптыҡ. Унда тырнаҡ эҙҙәре һаҡлана. Сәйер хәл, сөнки йетиҙар ғәҙәттә кешегә һөжүм итмәй”... Тәфтишсе Сәлимгәрәев телевизорҙы һүндереп ҡуйҙы.

— Быны нисек аңларға? – Сәлимгәрәев участка полицияһы Ахунйәновҡа өндәште. – Ни өсөн участкаңда шундай бардак? Малай юғалыуына күпме ваҡыт үтте? Ә тәфтиш эшенә ярҙам итеүсе улика – куртка еңен ниндәйҙер гоминологтар таба.

— Беҙ ул урынды бер нисә тапҡыр ентекле ҡарап сыҡтыҡ, табылғанын һеҙгә тапшырҙыҡ, башҡа бер нәмә лә сыҡманы. Бәлки, кейем йыртығын үҙҙәре үк килтергәндәрҙер, – Ахунйәнов мөмкин тиклем аҡланырға тырышты.

— Халыҡ менән тәү һөйләшкәндә үк ошондай хәбәр һөйләйҙәр инеме?

— Юҡ, был версияны Тамара исемле әбей генә әйтте, ҡалған халыҡтың кеме ҡысҡырыу ишеткән, кеме ишетмәгән, әммә уның юғалыуын мистикаға бәйләмәне. Ул ерҙә берәҙәк эттәр күп, бәлки, шуларҙың береһе һөжүм иткәндер.

— Бәлки, – Сәлимгәрәев пауза тотто. – Тик бында архивтан ҡыҙыҡ ҡына материалдар табылды. Ун йыл элек ошо уҡ урында өс үҫмер юғалыу осрағы теркәлгән. Ул саҡта әле күл урынында сауҡалыҡ, ә төҙөлөш ерендә шәхси йорттар булған. Енәйәт зонаһына эләккән ерҙә кемдәр йәшәй, әйт әле, – тәфтишсе папкаға һалынған ҡағыҙҙарҙы сығара башланы.

— Әлеге лә баяғы Тамара, уның янында Дим исемле йәш егет, унан ары Александрҙың йорто. Был өс участка араһында ҡойма ла юҡ хатта.

— Әһә, Тамара, Александр... Эйе, бына уларҙың күрһәтеүҙәре яҙылған. Ха, был саҡта әбей әле албаҫты тураһында һөйләмәгән, – Сәлимгәрәев архив документтарын уҡый башланы. – Улар үҫмерҙәр юғалыуын урталағы күршеһенән күргәндәр. Бына – Шәрипов Вәкил, ун биш йылға колонияға ебәрелгән. Юғалғандарының кәүҙәләрен тапмағандар, Вәкилдең өйө тапҡырында табылған кешенең аяҡ һөйәге ғәйепсе яҡтың судта төп дәлиле булған. Был кеше тураһында ишеткәнең бармы?

— Юҡ, урталағы йорт мин эшкә урынлашҡанда буш тора ине, һуңғы йылда ғына егеткә ҡуртымға бирҙеләр. Күрәһең, берәй туғаны иҫенә төшөргәндер, – Ахунйәнов көрһөнөп ҡуйҙы.

— Ҡуртымға биргәндәр һәм тағы – бер юғалыу. Унда кем йәшәй тиһең, Димме? Егет менән һөйләштеңме?

— Эйе, ул йоҡланым, бер нәмә лә белмәйем, тине.

— Егет менән бәйләнеште өҙмәҫкә кәрәк. Шунда тирә-йүнде ҡараштырып торһон.

— Эйе, мин дә уға шулай тип телефон номерымды бирҙем. Берәй нәмә булһа, шундуҡ шылтыратыр.

— Ул ғына етмәй, һин Димгә барып тағы берҙе эш барышын хәтерләт. Үҙенең мөһимлеген аңлаһын. Кем белә, бәлки, ысынлап та, енәйәтсе юлына төшөргә ярҙам итер, бәлки, бер ни ҙә килеп сыҡмаҫ... – тәфтишсе Сәлимгәрәев ҡағыҙҙарын йыйып бүлмәнән сыҡты.

***

Димдең төн йоҡоһо осто. Сәғәт инде 23:44 күрһәтә, ә ҡаршылағы йорттоң дүртенсе ҡатында берҙе булһа ла ут тоҡанманы. Беренсе кис түгел, быға тиклемге ике көн дә ошондай ҡара тынлыҡта үтте. Гөл ҡайҙа? Бәлки, әхирәтендәлер? Өс көн буйы шунда йәшәмәй инде. Ә, бәлки, университеттан берәй практикаға ебәргәндәрҙер? Улайһа, ниңә был турала әйткәне булманы? Егет башында мең төрлө уй урала. Исмаһам, әхирәттәрен дә белмәй, ә интернетҡа инеп осраған бер кешегә Гөл ҡайҙа, тип яҙып булмай. Былай бармай, ни ҙә булһа эшләргә кәрәк. Дим ҡыҙҙың йорто янына барып килергә булды. Исмаһам, подъезына ҡарап, фатирын асыҡлар һәм домофонға булһа ла шылтыратыр.

Тышта ел. Дим, өҫтөндәге бәлтәһенең яғаһын күтәреп, муйынын ҡаплап ҡуйҙы. Си Цзиньпин һәм Гөл йәшәгән ер ике төрлө кварталға ҡарай, шуға ла улар араһында айырма ҙур. Ике ярҙы соҡор өҫтөнән төҙөлгән тимер күпер ялғай. Артта туҡталыштан трамвай ҡуҙғалды, күпер һелкенгәндәй тойолдо. Бәлки, Дим үҙе сайҡалалыр? Бығаса ул бер ҡасан да Гөлдөң фатиры янына килгәне булманы. Нисек туҡталышта таныштылар, шунда уҡ аралашыуҙарын дауам иттеләр.

Ах, был көндө яҡшы хәтерләй егет. Иртәнсәк трамвай көтөп торған әҙәмдәр рәтенән ошо һылыу ҡыҙ ғына айырыла ине, Гөлдөң ҡып-ҡыҙыл кедалары һаман да егеткә урманда өлгөргән, күҙ яуын алған бөрлөгәнде хәтерләтә. Ҡыҙ йөҙөнә төшә биргән сәстәрен төҙәтә-төҙәтә рюкзагында соҡона ине, гүйә уның төбөндә алтын табырға теләй. Юҡ, алтын түгел, телефон зарядкаһы ғына икән. Дим ҡыҙға, ярҙам кәрәкмәйме, тип һорап килгән ине. Гөл төнөн телефонына көс йыйҙырмаған, ә хәҙер бына йыйҙыртҡысын да алырға онотҡан, ә йәш кеше дүрт пара буйына университетта нимә эшләргә тейеш? Бөтә донъя ошо экранға һыйған бит.

Дим үҙенең заряднигын биреп торорға тәҡдим итте. Ошонда ғына йәшәйем бит, тип өйөнә боролдо. Ҡапҡанан сыҡҡанда трамвай ҙа килгән ине. Дим ябылып барған ишеккә саҡ һикереп инеп өлгөрҙө.

— Бына, – тине ул аҡ провод һуҙып. – Тап килергә тейеш.

— Рәхмәт, – тип ҡарашын күтәрҙе ҡыҙ. – Мин һине шаяртҡан икән тип уйлағайным. Исемем Гөл була. Ә һинеке?

— Мин – Дим, – тип яуапланы егет.

— Кискеһен индереп бирермен.

Һәм ҡыҙ ысынлап та кисен әйберен индереп бирҙе. Шул саҡ тәүгә тәҙрәгә шаҡылдатҡайны. Бынан ары улар иртән күрешә башланы, аҙаҡ киске йола ла барлыҡҡа килде. Бер мәл Гөл имтихан тапшырырға барғанда: “Әгәр шуны бирә алмаһам, мине әсәм үлтерә”, – тигәйне. Дим быға ҡайғырасағын белдерҙе һәм, әгәр барыһы ла яҡшы булһа, киске ун бер тулғас өс тапҡыр бүлмәһендә ут ҡабыҙып, һүндерергә тәҡдим итте. Бынан ары кис һайын шулай булды ла.

Гөл үҙе Өфөнән түгел, Дим кеүек үк, баш ҡалаға белем алырға килгән. Ә фатир бер туған апайы менән еҙнәһенеке. Улар йәшәп ҡарарға тип, сит илгә күсенгән, Гөл шуға ла туғанының фатирын ҡараштырып тора.

Күпер сеткалы ҡапҡаға барып терәлде. Был яҡта уба ситен ҡойма менән уратҡандар икән. Ни тиһәң дә, яңы төҙөлгән күп фатирлы йорт, бында йәшәүселәрҙең күбеһендә бәләкәй балалар бар, уларҙы һаҡларға кәрәк. Бәхеткә күрә, ҡапҡала йоҙаҡ булманы.

Дим, ситтәнерәк тороп, Гөлдөң тәҙрәһен эҙләй башланы. Тәҙрә ике подъездың ҡап уртаһында урынлашҡан, әйҙә, хәҙер уйлан инде. Исмаһам, йорттоң был яғына сыҡҡан фатирҙар нисә бүлмәле икәнен дә белмәй. Ә бер ҡатта нисә фатир? Дим башта береһенә инеп разведка яһарға булды. Тик был сәғәттә почтальон йә курьер булып ҡыланыу сәйер. Шуға ла егет, эскәмйәгә ултырып, берәйһе сыҡҡанын көтә башланы.

Күп ваҡыт та үтмәне, Дим янына ниндәйҙер егет килеп тексәйә башланы. Марат бит был, Гөлдөкө.

— Димһеңме әле? – тине ул һаулыҡ һорашырға һуҙған ҡулды күрмәмешкә һалышып.

— Эйе, ә һин Маратмы?

— Бында нимә эшләйһең?

— Ә, мин бит бында, яҡында йәшәйем. Гөлдө күптән күргән юҡ, берәй нәмә булдымы икән әллә, тип килгәйнем.

— Шунан?

— Шул, ултырам бына хәбәрҙәр көтөп.

— Һин уның менән һөйләштеңме?

— Юҡ, әйтәм бит, күптән һөйләшкәнебеҙ юҡ. Берәй хәл булдымы икән тип бында килдем, тинем бит.

— Ә шылтыратып ҡараманыңмы?

— Миндә уның номеры юҡ... Гөл ҡайҙа?

— Ҡайҙа булыуында эшең булмаһын. Кит бынан! – Мараттың тауышы күтәрелә башланы. Тик йөҙө ниңәлер борсолоу белдерә.

— Китмәйем. Гөл ҡайҙа? Һеҙ ирештегеҙме әллә?

— Ә һин шуны ғына көтөп йөрөйһөң, тимәк?

Дим яуап бирмәне. Хәйер, был һорауға яуапты белмәй ул.

— Кит бынан, тейем. Юғиһә тондорам. Беҙҙә барыһы ла яҡшы, ал да гөл! — Марат Димде этеп ебәрҙе.

Дим ғәрлегенән ни эшләргә белмәй күпер яғына атланы. Ашығып түгел, яйлап ҡына. Уның да был бәрелештән еңелеүсе булып киткеһе килмәй. Инде ҡоймаға барып еткәс, тағы берҙе әйләнеп йорт яғына ҡараны. Ут янмай, Марат тора.

Киләһе тапҡыр Гөл тәҙрәһенә табан ҡарашты ул үҙ өйө алдында ташланы. Ямғыр һибәләй. Дим баштан аяҡҡа тиклем күшеккән, унан бигерәк ерҙәге йырындар буйлап һыу аға. Быларҙың барыһы ла күлде байыта.

Дим сайҡалып ҡуйҙы. Марат менән осрашыуҙан һуң ул тура ҡайтмай, барға һуғылып сыҡты. Һыраның бер генә литры эскә төштө, ә һөҙөмтәһе башҡа ныҡ биргән.

Төҙөлөштә кран эшләй. Юҡ, төнөн унда бер кем дә юҡ, әлбиттә. Застройщик шулай, клиенттар иғтибарын йәлеп итә. Тәҙрәһеҙ ун биш ҡатлы бинаны тирә-яҡлап дүрт прожектор яҡтырта, ә төҙөүсе фирмаһы яҙылған кран, уттар менән яҡтыртылып, түңәрәк хәрәкәттәр яһай. Бындай шоу төнгө бергә тиклем генә дауам итә. Тимәк, ваҡыт әле бигүк һуң түгел. Әгәр Дим ошо ваҡытта инеп йоҡларға ятһа, иртән эшенә йоҡлап ҡалмаҫ. Тик кран ғына тышта ҡалырға өндәп, үҙ янына саҡырып ҡул болғаған кеше кеүек борғоланып тора.

Дим шуға алданып алға ынтылды һәм шул саҡ тайып аҫҡа тәгәрәне. Ямғыр еүешләгән тауҙан шыуып төшөү ҡарлынан бер ҙә кәм түгел. Кейем генә бысрай шул, тән дә ауырта. Дим  күлгә килеп етер-етмәҫ ерҙә туҡтап ҡалды. Күктә бер йондоҙ ҙа күренмәй, болоттар ҙа юҡ кеүек, бары ҡараңғылыҡ. Егет торорға тип эсенә боролоп ятты. Шул саҡта ҡулы менән ул нимәгәлер тотондо. Баҡа ғына булып ҡуймаһын! Юҡ, был ниндәйҙер баулы сепрәк. Дим тубыҡланып табышын ҡарарға кереште.

Ҡараңғыла бигүк күренмәй, әммә әйберҙең ни икәнлеген асыҡларға телефон яҡтыһы ярҙам итте. Кеды бит был. Ҡыҙыл төҫтә. Дим Ахунйәновҡа шылтыратып хәҙер үк бында килеүен талап итте.

Тәк, бер кеды булғас, икенсеһе лә ҡайҙалыр ошонда булырға тейеш. Юҡ, был сәғәттә артыҡ соҡоноп йөрөү һөҙөмтәһеҙ булыр. Нисек тә булһа, шыуғалаҡ буйлап өҫкә үрмәләргә һәм өй янында полицияны көтөп алырға кәрәк.

Бер нисә секунд эсендә шыуып төшкән тауға кире үрмәләүе байтаҡ ваҡытты алды. Әгәр бейегерәк үлән һәм селек булмаһа, бөтөнләй менеп булмаҫ ине. Өҫкә еткәнсе ҡапҡаға туҡылдатыу тауышы ишетелде.

Дим Ахунйәновты урам эсенә лә индермәй белгәндәрен һөйләй башланы. Төнгө ун берҙә малай ҡысҡырыуын ишетеүе тураһында ла, ун бер икәнен ут һүндереү һөҙөмтәһендә белгәне тураһында ла, Гөлдө юғалтып яңы ғына уның һыңар аяҡ кейемен табыуы тураһында ла... Бер ни ҙә йәшермәне.

— Тимәк, һин ул ҡыҙ менән ут һүндереү аша аралашаһың, ҡайһы саҡта бергә трамвайҙа бараһығыҙ. Әммә һин уның фамилияһын да, туғандарын да, әхирәттәрен дә белмәйһең? – Ахунйәнов асыҡлыҡ индерергә тырышты.

— Эйе, әммә быларҙың барыһы ла мөһим түгел. Ул бит юғалды, уны шул уҡ енәйәтсе алған. Албаҫтымы, кемме, белмәйем. Хәҙер үк кинологтарҙы саҡырығыҙ, уларҙың эттәре кешеләрҙе таба ала, мин беләм!

— Туҡта, башта туғандар кеше юғалыуы тураһында ғариза яҙырға тейеш. Шунан ғына ниҙер эшләргә мөмкин. Әлегә бер кем дә мөрәжәғәт итмәне, – Ахунйәнов Димде ут бағанаһына яҡыныраҡ етәкләп алып өҫ-башын ҡарай башланы.

— Улар белмәйҙәрҙер, мин беләм. Гөл юғалған. Участкаға алып бар, фотороботын төҙөрбөҙ.

— Әллә эскәнһең, өр әле, – участка полицияһы егеттең йөҙөн үҙенә бороп күҙенә ҡараны. – Беләһеңме нимә? Хәҙер үк өйөңә инеп йыуынып ал да йоҡларға ят! Тағы берҙе иҫереп мине саҡыртһаң,  бикләп ҡуям!

— Ә Гөл?

— Ниндәй Гөл тағы!? Хәҙер үк күҙемдән юғалмаһаң, үҙең ошо күл буйында юғалырһың! – Ахунйәнов ҡыҙа башланы.

Дим полицияны ышандырырға тип әллә күпме дәлил килтерергә теләне, әммә башына бер һүҙ ҙә килмәгәс, эстән генә һүгенде лә, ярһыуын йәшереп ҡапҡа артында юғалды.

Ахунйәнов бер аҙ ҡойма буйында ятҡан ҙур аҡ эткә ҡарап торғандан һуң трамвай юлдары буйлап атлап китте. Бында машина менән килеп туҡтауы ҡыйын шул. Уны алыҫтараҡ ҡалдырырға тура килде.

***

Дим, ҡулына йыуылған кеды һыңарын тотоп, солан тәҙрәһе аша тышҡа ҡарап тора. Бында һалҡын булһа ла, түҙерлек. Сөнки, ошонда ғына күлгә сыҡҡан тәҙрә бар. Уның ярында әлеге лә баяғы эт еҫкәнеп йөрөй. Әгәр Гөлдөң аяҡ кейеме нисек унда эләккәнен берәйһе белһә, ул – ошо эт кенә. Йәһәтерәк хужаһын асыҡларға кәрәк.

Дим, кеда һыңарын ҡалдырып, Тамара әбей йортона йүнәлде. Борондан бында йәшәгән ҡатын, моғайын, эт хужаһын беләлер. Әбей ниҙер ишетһен өсөн оҙаҡ һәм көслө генә ишеккә туҡылдатырға тура килде. Ниһайәт, тәҙрә аша кемдеңдер һыны күренде. Дим шул тәҙрә алдына тороп баҫҡас, ул ишек яғына атланы.

— Бәй, Дим, һинме ни? Мин әле кем килгән, тип баш ватам. Әллә берәй жуликтар йөрөймө икән, тим.

— Тамара инәй, бында уралып йөрөгән ҙур аҡ эттең хужаһы кем ул? – Дим һаулыҡ та һорашып тормайса килеү сәбәбен асыҡларға булды.

— Тороп тор, хәҙер сығам, – Тамара бер аҙ шым торғас өйөнә боролоп инде. Әйләнеп сыҡҡанында ул башына яулыҡ ябынып, өҫтөнә плащ кейгән ине. – Әйҙәле, улым, Сашкаға барып киләйек. Мин уның баҙында сөгөлдөр-кишеремде һаҡлайым. Врач миңә йәшелсә ашарға ҡушты, – тип әбей күршеһен етәкләп алды.

Дим күлгә тағы бер ҡараш ташлап һорауын ҡабатланы:

– Анау йөрөгән аҡ эт кемдеке ул?

Әбей туҡтап ҡалды. Бер аҙ күлгә тексәйеп торғас яуап ҡайтарҙы:

– Былмы ни? Ул бит Маһмай. Маһмай уның ҡушаматы. Мин ниндәй эт тигән булам. Хужаһыҙ ул. Уны көткән ғаилә бер-ике йыл элек күсеп китте. Шунан бирле ул тегендә-бында һуғылып йөрөй.

Маһмай һиңә, ул бит сусҡа кеүек, кем дә булһа этте ашатып тора, тип уйланы Дим. Былар Сашаның өй ҡырына етте. Егет тупһаға менә башланы.

— Ҡайҙа киттең? Бына бит баҙ! – Әбей, баҙ ауыҙына эйелеп, асҡыс менән йоҙаҡты аса башланы.

Бындағы люк ҡоҙоҡ йә бункер ҡапҡасына оҡшаш, баҙ тип уйламаҫһың да.

— Шунда баҫҡыс булырға тейеш, мә! – тип әбей пакет һуҙҙы. – Эрерәк сөгөлдөрҙәр йыйып бирһәң, дүртәү етер ул. Ах, онотҡанмын, фонаригың бармы?

— Телефонымда бар, күрәм ул, – Дим яуабын баҙ төбөнән ҡысҡырҙы. Әммә Тамара быны ишетмәне, ахыры. Үҙ алдына һөйләнә башланы:

— Ошонда ҡайҙалыр свите тоҡанырға тейеш. Баҙында ут бар ул. Ҡайҙа икән?

— Кәрәкмәй! Сөгөлдөр алдым! – тип ҡысҡырҙы Дим.

Баҙ үҙе буйы-арҡырыһына метрҙан саҡ ҡына киңерәк. Әммә бер ниндәй ҙә лампочка бында күренмәй. Ер аҫтында дымлы һәм һыуыҡ. Егет баҫҡысҡа менгәндә пакеты  стенаға һуғылды. Ундағы фанера шылып китте, ахыры. Ниндәйҙер ҡыштырлаған тауыш ишетелә башланы. Дим бынан берәй ҡомаҡ килеп сыҡмаһын, тип тиҙерәк тышҡа ашыҡты. Үҙе артынан люкты ябып торғанда ғына уның ҡолағына шыбырлау тауышы ишетелде. Ул тауыш өс кенә хәреф еткерҙе: “Дим... “

— Сыҡтың дамы ни!? Ҡайҙа? Эрерәктәре юҡ инеме? – Тамара бауылдарға кереште.

— Теләһәгеҙ, төшөп башҡаларын алам, – тип яуапланы Дим.

— Юҡ, ярай, әлегә бара ул. Аҙаҡ, Сашка ҡайтҡас, тағы берәй рейс сығартырмын, – тигән һүҙҙәр менән әбей баҙҙы йоҙаҡларға кереште.

Дауамы. Аҙағы бар.