ОРЛОҠҠА ҠАРАП ФӘҺЕМ АЛ...

Их, яратҡан футболсыһы менән танышырға өлгөрмәне! Шул тиклем хыяллана ине бит күрергә. Бүлмәһен уның һүрәттәре төшөрөлгән плакаттар менән тултырҙы. Яңыраҡ Ильясҡа ошо мәшһүр һөжүмсенекенә оҡшаған кейем һатып алып бирҙеләр, һәм ул урам буйлап шул кейем менән тиңдәштәрен көнләштереп үтеп китә торғайны. Сәсен кумирыныҡына оҡшатып алдырҙы. Ә хәҙер... Ул инде юҡ! Башҡа бер ҡасан да булмаясаҡ...
Ильясҡа шул саҡ шомло, ҡурҡыныс булып китте: «Тимәк, мин дә берәй ҡасан булмаясаҡмын бит... Атайым, әсәйем дә...» Ул, һиҫкәнгәндәй, күҙ йәштәрен һөрттө лә икенсе бүлмәгә сыҡты. Унда, төнгө сменалағы эштән ҡайтып, атаһы ял итә. Шул ҡәҙәрем тыныс йоҡлай, хатта тын да алмаған һымаҡ. Малай уның яурынына ҡағылды.
– Аһ! Нимә булды?.. Сәғәт нисә? – Атаһы күҙҙәрен асты. Шунан, сәғәтте ҡарағас, улын шелтәләп алды: – Нишләп уяттың?!
– Ғәфү ит, атай. Мин бит... ней тип уйлағайным...
– Уйлағайным, уйлағайным... – Атаһы икенсе ҡабырғаһына әйләнеп ятты.
Ильяс уның тере булыуына ҡыуана ине. Ярай, берәй мәл һөйләшергә ваҡыт табыр...
Малай аш-һыу бүлмәһенә йүнәлде. Унда әсәһе төшкө аш әҙерләп йөрөй.
– Әсәй, ә бөтә кешеләр ҙә үләме? – тип һораны Ильяс.
– Эйе, улым, – тине әсәһе, уны ҡосоп. – Ә нимә булды? Иланыңмы ни? Бахыр балам, йәл шул ул егет, кем генә ине әле исеме...
Әлбиттә, әсәһе футболсының исемен иҫләмәй ине.
– Әсәй, ә үлем нисек була ул? – тип икенсе төрлө һорау бирҙе малай.
– Аллаһ ҡына белә, улым. Гел генә ул турала уйлап йөрөһәң, аҡылдан яҙырһың. Башыңды ватма юҡ менән. Ана, бәлеш аша.
– Юҡ, бер ҙә ашағым килмәйсе. Урамға сығып киләм...
Тышта еңелерәк ине. Ҡояш әлегә ныҡ ҡыҙҙырмай, шулай ҙа сейәнең бер нисә емеше аллана башлаған... Яҡындағы буш аҡланда малайҙар туп тибеп уйнай... Элегерәк булһа, Ильяс уларға йүгереп барып ҡушылып китер ине, тик бөгөн бөтөнләй футбол уйнағыһы килмәй.
Ул уйланып торған арала тыҡырыҡ боролошонда Мостафа күренде.
– Сәләм! Ҡайҙа китеп бараһың? – тип ҡысҡырҙы Ильяс.
– Үә ғәләйкүм әссәләм! Мәсеткә, дәрескә, – Мостафаның кәйефе шәп ине.
– Ниндәй дәрес ул каникул мәлендә? Нимә уҡыталар инде?
– Әйҙә һуң, һин дә бар. Бергә тыңларбыҙ. Бер кемгә лә инеүҙе тыймайҙар бит.
– Кем йөрөй һуң тағы?
– Ун кешебеҙ: беҙҙең урамдан Ғәли, Диләүир, шулай уҡ Мәхмүт... Кемдең атай-әсәйе мәсеткә йөрөй, шулар инде.
Ә Ильястың атаһы ла, әсәһе лә мәсеткә йөрөмәй. Ул бер нисә тапҡыр, ҡыҙыҡһынып, ул йортҡа инергә уҡталып ҡуйҙы, ләкин ҡыйыулығы етмәне. Был юлы, саҡырғастар ни, ҡойма аша һикереп сыҡты ла Мостафаға эйәрҙе.
Мәсеттең аҡ манараһы әллә ҡайҙан күренеп тора. Тәүҙә ул яҡҡа йылдам ғына атлап барһа ла, Ильяс, ишек төбөнә килеп еткәс, баҙап ҡалды. Шул саҡ Мостафа: «Әйҙә, ҡурҡып торма!» – тип уны арҡаһынан эскә ҡарай еңелсә генә этте.
Аяҡ кейемдәрен сискәс, киң һәм яҡты залға үттеләр. Мәсеттең иҙәненә йәшел балаҫ түшәлгән. Тәҙрә яғындараҡ бер нисә малай менән бергә һаҡаллы ағай ултыра. Дәрес башланып тора икән.
– Әссәләмү ғәләйкүм! – тип тыныс ҡына сәләм бирҙе Мостафа менән Ильяс. Уҡытыусы:
– Үә ғәләйкүм әссәләм! Ултырығыҙ, егеттәр, – тине лә аңлатыуға кереште. – Бөгөн дәресте әңгәмә рәүешендә үткәрергә булдым. Кемде ниндәй һорау борсой, тартынмағыҙ, әйтегеҙ. Ин шәә Аллаһ, яуап бирергә тырышырмын. Әгәр үҙем яуап бирә алмаһам, күмәкләп фекерләрбеҙ. Йә, кемегеҙ беренсе?
Барыһы ла шымып ҡалды. Ильяс һорау бирергә теләй ине, тик бер нисек тә ҡыймай. Уҡытыусы быны уның күҙҙәренән һиҙҙе, буғай:
– Исемең нисек һинең?
– Ильяс, – тине малай, бер аҙ уңайһыҙланып.
– Ә мин Әхмәт ағайығыҙ булам. Ниндәйҙер һорау бирергә теләйһең, шикелле.
– Эйе, – тине Ильяс. – Шуны белгем килә: нимә ул үлем? Һәм... нимә өсөн йәшәйбеҙ? Барыбер бөтәбеҙ ҙә үләсәкбеҙ бит.
– Беләһеңме, ысынлап та, Аллаһ беҙҙе шундай итеп яратҡан: һәр кем үлем аша үтергә тейеш. Аллаһ беҙгә ғүмер бирә һәм уны теләгән мәлдә кире тартып ала.
– Нисек инде... Үлем аша үтә, тинегеҙ. Унан һуң тағы берәй нәмә бармы?
– Эйе, Ильяс. Үлем бик оҙаҡ йоҡлауға оҡшаған. Унан һуң барыһы ла, уянғандай, аңына киләсәк. Был донъялағы йәшәү бөткән Ҡиәмәт көнөндә ер йөҙөндә йәшәп киткәндәрҙең һәммәһе лә – иң беренсе кеше булған Әҙәмдән алып иң һуңғыһына тиклем – терелтеләсәк.
– Һәм мин дә... Һәм... – Малай һәләк булған футболсының исемен атарға ынтылды ла ниңәлер тыйылды.
– Эйе, әлбиттә. Аллаһтың ихтыяры һәм хикмәте шундай. Быны орлоҡ менән сағыштырып ҡарарға мөмкин: ул тупраҡҡа төшә лә үлә, әммә эсенән яңы үҫемлек шытып сыға.
– Кешеләр ҙә шул үҫемлектәр һымаҡ ерҙән тамырланып килеп сығырмы икән? – тип һораны араларында иң бәләкәйе булған Абдулла. Бөтә малайҙар уның бер ҡатлылығынан көлөргә кереште.
– Юҡ, Аллаһ һәр ҡайһыбыҙҙы, әлеге тормошонда ниндәй зат булһа, шул килеш терелтәсәк.
– Улай булыуы мөмкинме ни? – тип аптырап китте Ильяс.
– Аллаһ өсөн башҡара алмаҫлыҡ ғәмәл юҡ, – тине уҡытыусы. – Уйлап ҡарағыҙ: Ул кешеләрҙе, йәнлектәрҙе, ағастарҙы, тауҙарҙы, болоттарҙы, планеталарҙы барлыҡҡа килтергән.
Мостафа ла әңгәмәгә ҡушылды:
– Барыһы ла терелтелгәс, нимә буласаҡ?
– Хөкөм көнө. Һәммәбеҙ ҙә Аллаһ алдында үҙенең был донъялағы ғәмәлдәре өсөн яуап бирәсәк. Кешеләрҙең яҡшылыҡтары ла, яманлыҡтары ла үлсәүгә һалынасаҡ; әгәр тәүгеләре ауырыраҡ тартһа – Ожмахта рәхәтләнеп йәшәү, икенселәре еңһә, Тамуҡта яныу көтә. Шуға ла ғүмер юлын мөһим имтихан менән сағыштырырға мөмкин, унда һәйбәт һәм насар билдәләрҙе Аллаһ Тәғәлә ҡуя. Беҙҙең төп тормошобоҙ нәҡ шул донъяла, йәғни үлгәндән һуң терелтелгәс, башлана.
Дәрескә килгән малайҙар өндәшмәне, уйға талды.
– Әммә изгелектәр ҡылыу ғына мөһим түгел, – тип дауам итте Әхмәт ағай. – Аллаһтың тоғро ҡоло – мосолман – булырға кәрәк. Ә уны нисек аңлайһығыҙ?
– Көн һайын биш мәртәбә намаҙ уҡырға, Рамаҙан айында ураҙа тоторға, зәкәт түләргә, Мәккәгә хаж ҡылырға... – Малайҙар кире йәнләнеп китте.
– Дөрөҫ, шулай ҙа һеҙ төп талапты оноттоғоҙ: Аллаһтан башҡа илаһ юҡ һәм Мөхәммәт пәйғәмбәр Уның ҡоло һәм рәсүле икәнен таныу. Бына һин, Мәхмүт, нисегерәк аңлайһың был һүҙҙәрҙе?
– Теләһә ниндәй боттарға йәки ҡояшҡа, айға табынырға ярамай...
– Кешенең ниндәйҙер таш һынға йәки күк есемдәренә генә түгел, берәй данлыҡлы спортсыға йәки йырсыға ла табына башлауы ихтимал, – тип төшөндөрҙө уҡытыусы. – Ул кумирына ҡарап һоҡлана, танышырға һәм яҡын дуҫына әйләнергә ине, тип хыял ҡора. Аллаһ хаҡында онотҡас, ҡәҙимге бер кешенең ҡолона әүерелә. Бындай әҙәм балаһына Ҡиәмәт көнөндә бик ауыр буласаҡ, сөнки ул ҙур гонаһ ҡыла – Аллаһ Тәғәлә тарафынан бар ителгән затты үҙе өсөн илаһҡа әүерелдерә.
Ильяс ҡыҙарынды. Кумирым тигәне ябай ғына кеше булған бит! Көнө-төнө шул футболсы тураһында уйлап, уның менән уйында ғына һөйләшеп, күрешергә хыялланып йәшәне бит әле... Ҡиәмәт көнөндә әлеге ҡылығы тураһында Аллаһ Тәғәләгә ни әйтер?
Был ваҡытта уҡытыусы Ожмахта тормоштоң ни хәтлем матур һәм еңел буласағы тураһында һөйләй ине. Ильястың ҡурҡыуы ҡыуаныс һәм өмөт менән алышынды. Хәҙер белә ул: үлем менән йәшәү тамамланмай, алда мәңгелек гүзәллек көтә. Тик уны яулап алыу өсөн Аллаһтың ризалығына лайыҡ мосолман булырға тырышыу зарур.
Ильяс өйөнә ҡайтып барышлай үҙе өсөн мөһим ҡарар ҙа ҡылды: ата-әсәһен мотлаҡ мәсеткә килтерәсәк, сөнки улар менән киләһе тормошта Ожмахта осрашырға теләй.

Батыл Рөстәмова.

Фото: culture.ru