"ҺӘНӘК" күҙлегенән

РӘСӘЙҘӘ

Рәсәй халҡы һуңғы бер йылда ғына ярты миллион самаһына кәмегән. Эшсе көстәр етешмәү ил иҡтисадының ҙур проблемаһы булып тора. Һуңғы осорҙа мигранттарҙы әҙерәк индереү кәрәклеге хаҡында күп һөйләйҙәр. Баҡһаң, Мәс­кәүҙә һуңғы осорҙа бала тапҡан әсәләрҙең һәр өсөнсөһө мигрант икән. Мәскәү, Санкт-Петербург кеүек ҙур ҡалалар һәм улар агломе­рация­һында сит ил граждандарының балалары күпсе­лек­те тәшкил иткән кластар, хатта мәктәп­тәр барлыҡҡа килгән. Илдәге енәйәттәрҙең дә мигранттар өлөшөнә төшкәне арта бара. Әле Рәсәйгә башлыса Үзбәкстан, Тажикстан, Ҡырғыҙ­стан һәм Әрмәнстан халҡы эшләргә килә. Әммә һуңғы осорҙа уларҙың ағымы бер ни тиклем кәмене. Әйтәйек, үзбәктәрҙең байтаҡ өлөшө Ҡытай, Төнъяҡ Корея, Сауд Ғәрәбстаны кеүек илдәргә юллана – унда күберәк аҡса эшләү мөмкинлеге бар, тиҙәр.
Рәсәйҙә иһә балалар йылдың-йылы тигәндәй әҙерәк тыуа. Дәүләт Думаһы спикеры Вячеслав Володин әйтеүенсә, йәштәрҙе дөрөҫ тәрбиәлә­мәйбеҙ, улар бала табыу урынына бесәй аҫырай. Әллә инде! Володиндың декларацияһына ярашлы рәүештә, 2022 йылғы килеме 81 миллион һум тирәһе булған, йәғни көнөнә 222 мең самаһы тура килә. Ә ил буйынса берәр, икешәр бала менән өйҙә ултырған бик күп йәш ҡатын­дар иһә айына... бер тин дә алмай. Ирҙәренең 40-60 мең һум эш хаҡы балалар пособиеһы алырға хоҡуҡ бирмәй, ғаилә ағзалары иҫәбенә бүлһәң, минималь эш хаҡынан күберәк килеп сыға. Ай-һай, эштәр артабан да былай барһа, бала табыусылар түгел, бесәй аҫыраусылар ҙа кәмер, моғайын.

ДОНЪЯЛА

Донъяның әле бер, әле икенсе илендә, “ахырызаман етә” тип бел­де­рәләр. Шарлатандар ғына тү­гел, ҡайһы бер ғалимдар шаҡ ҡа­тырғыс факттар килтерә, ке­ше­­лек донъя­һы бына-бына һә­лә­кәткә тарыясаҡ, тип юрай. Ер­гә метеорит килеп төшәсәк, вулкандар уянасаҡ, ер тетрә­йә­сәк, күп майҙандарҙы һыу баҫа­саҡ, тип ҡурҡыталар.
Хәйер, кешелек күпме йәшәй, бындай хәбәрҙәрҙең дә тын­ға­ны юҡ. Кешеләр, халыҡтар, тотош илдәр барыһына бер планетаға һыймай, бер-береһе менән талаша, һуғыша, ғүмерҙәрен ҡыя, йорттарын, ауыл-ҡалаларын еме­рә, тәбиғәтте аяуһыҙ бысрата, күберәк аҡса, байлыҡ туплау өсөн бер нәмә алдында ла туҡталып ҡалмай.
Һәр төрлө һәләкәттәр ҡылған гонаһтарыбыҙ өсөн үҙенсәлекле яза түгелме икән? Бер-бере­беҙ­гә кешеләрсә ҡараһаҡ, тормош­ҡа, тәбиғәткә ҡарашыбыҙҙы үҙ­­гәр­т­һәк, бер ниндәй ҙә ахырзаман етмәҫ кеүек.